درمان ایمونوتراپی: آغازی برای پایان سرطان
بسیاری از سلول‌های ما به طور طبیعی رشد و تقسیم می‌شوند. این رفتار توسط عوامل مختلفی از جمله ژن‌های موجود در سلول، به شدت کنترل می‌شوند. در صورت عدم نیاز به رشد، رشد سلول‌ها متوقف می‌شود. متأسفانه گاهی اوقات سلول‌ها نقص‌هایی پیدا می‌کنند که باعث نادیده گرفتن سیگنال‌های توقف شده و از کنترل خارج می‌شوند. چون این سلول‌ها به روش‌های غیرعادی رشد می‌کنند، این امر می‌تواند سیستم ایمنی بدن را نسبت به آن‌ها حساس کند. سیستم ایمنی بدن این سلول‌ها را با فرآیندی به نام نظارت بر ایمنی شناسایی کرده و از بین می‌برد. با این حال این فرآیند همیشه موفقیت‌آمیز نیست. گاهی اوقات این سلول‌ها راه‌های فرار از سیستم ایمنی را ایجاد کرده و با رشد خود به سایر اندام‌های بدن هم منتقل می‌شوند.
ایمونوتراپی سرطان چیست؟
ایمونوتراپی سرطان که به عنوان ایمونوآنکولوژی هم شناخته می‌شود، نوعی درمان سرطان است که با توانمند کردن سیستم ایمنی بدن در شناسایی، هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی به درمان سرطان کمک می‌کند. این توانمندی ممکن است باعث محافظت طولانی مدت و دائمی در برابر عود (برگشت) سرطان می‌شود. این روش می‌تواند باعث تولید سلول‌های مبارزه‌کننده با سرطان در بدن شده یا به سلول‌های سالم کمک کند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و به آن‌ها حمله کنند.
انواع درمان ایمونوتراپی
درمان ایمونوتراپی را می‌توان به 5 نوع تقسیم کرد:
- آنتی‌بادی‌های هدف‌دار: آنتی‌بادی‌های هدف‌دار، پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شوند. این پروتئین‌ها به سلول‌های سرطانی متصل شده و رشد سلول را مختل می‌کنند. تمام درمان‌های آنتی‌بادی‌های هدف‌دار، براساس آنتی‌بادی مونوکلونال انجام می‌شوند. آنتی‌بادی مونوکلونال می‌تواند داروها، سموم یا مواد رادیواکتیو را مستقیماً به سلول‌های سرطانی برساند.
- سلول‌درمانی: در این روش سلول‌های خود بیمار گرفته، اصلاح شده و دوباره به بدن او برگردانده می‌شوند. این سلول‌ها می‌توانند سلول‌های سرطانی را پیدا کرده، از بین ببرند. در سلول‌درمانی، سلول‌های (T) برای مقابله با سرطان اصلاح شده و به گیرنده‌های تشخیص سرطان مجهز می‌شوند.
- ویروس درمانی آنکولیتیک: در این روش از ویروس‌ها برای آلوده کردن و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
- واکسن: از واکسن برای پاسخ ایمنی در برابر آنتی‌ژن‌های سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. واکسن سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با سلول‌های سرطانی دارای این آنتی‌ژن تحریک می‌کند. واکسن را می‌توان از اجزای مختلفی مانند سلول‌ها، پروتئین‌ها، دی ان ای (DNA)، ویروس، باکتری‌ها و مولکول‌های کوچک تهیه کرد. برای مثال واکسن گارداسیل، واکسنی علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این ویروس باعث سرطان رحم، مقعد و آلت تناسلی می‌شود.
- تنظیم‌کننده سیستم ایمنی بدن: تنظیم‌کننده سیستم ایمنی بدن، فعالیت اجزای سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن سلول‌های سرطانی را کنترل می‌کند. بعضی از آن‌ها سلول‌های ایمنی بدن را فعال کرده و به آن‌ها آموزش می‌دهند که چه زمانی حمله به سلول‌های سرطانی را شروع و چه زمانی حمله را تمام کنند.
روش‌های ایمونوتراپی
درمان ایمونوتراپی به چند روش انجام می‌شود. این روش‌ها عبارتند از:
- وریدی: در این روش، مواد درمانی به داخل بدن تزریق می‌شوند.
- موضعی: در این روش، درمان با کرم مخصوصی انجام می‌شود.
- خوراکی: در این روش، مواد درمانی به شکل قرص یا کپسول برای بیمار تجویز می‌شود.
- کیسه مثانه: در این روش، درمان در مثانه انجام می‌شود.
مدت زمان درمان ایمونوتراپی
درمان ایمونوتراپی ممکن است به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه یا دوره‌ای انجام شود. در ایمونوتراپی دوره‌ای، بعد از یک دوره درمان بیمار استراحت می‌کند. این استراحت به بدن بیمار کمک می‌کند تا سلول‌های سالم تولید کند. طول درمان به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع و مرحله سرطان
- نوع داروی ایمونوتراپی
- پاسخ بدن شما به درمان ایمونوتراپی
کاربرد درمان ایمونوتراپی
ایمونوتراپی سرطان‌های مختلفی را درمان می‌کند. این موارد عبارتند از:
- سرطان مغز (تومور مغزی)
- سرطان مثانه
- سرطان پروستات
- سرطان پستان
- سرطان رحم و تخمدان‌ها
- سرطان روده بزرگ
- سرطان سر و گردن
- سرطان کلیه
- سرطان کبد
- سرطان ریه
- سرطان پوست
مزایا و معایب درمان ایمونوتراپی
درمان ایمونوتراپی مانند هر درمان دیگری دارای مزایا و معایبی است. مزایا و معایب این روش درمانی عبارتند از:
- تقویت روش‌های درمانی دیگر: روش‌های درمانی دیگر سرطان مانند شیمی‌درمانی اگر با درمان ایمونوتراپی همراه باشد ممکن است بهتر عمل کند.
- استفاده از این روش وقتی درمان‌های دیگر مؤثر نباشند: بعضی از سرطان‌ها (مانند سرطان پوست) به شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی پاسخ خوبی نمی‌دهند اما ممکن است به درمان ایمونوتراپی پاسخ دهند.
- عوارض جانبی کمتر: چون این درمان فقط سیستم ایمنی بدن بیمار را هدف قرار می‌دهد، ممکن است بیمار عوارض جانبی کمتری را تجربه کند.
- احتمال عود (برگشت) خفیف سرطان: سیستم ایمنی بدن این توانایی را پیدا می‌کند که اگر سلول‌های سرطانی برگشتند، به آن‌ها حمله کرده و آن‌ها را از بین ببرد.
- آسیب به اندام‌های بدن: بعضی از روش‌های درمانی ایمونوتراپی ممکن است باعث شوند که سیستم ایمنی بدن به کلیه‌ها، روده، قلب و اندام‌های دیگر حمله کنند.
- درمان طولانی‌مدت: درمان ایمونوتراپی ممکن است طولانی شود.
- عدم‌کارایی: این نوع درمان برای کمتر از نیمی از افرادی که آن را دریافت می‌کنند، مؤثر است.
عوارض درمان ایمونوتراپی
درمان ایمونوتراپی ممکن است عوارضی هم داشته باشد. تا زمانی که عوارض زود تشخیص داده شوند، راحت برطرف می‌شوند. این عوارض عبارتند از:
- التهاب جزئی و علائمی شبیه آنفولانزا (مانند تب و لرز)
- واکنش‌های پوستی
- زخم دهان
- بدن درد، سر درد و خستگی
- تغییر فشار خون
- حالت تهوع
- تنگی نفس
اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید:
- تپش قلب یا درد در قفسه سینه
- علائم عفونت
- مشکل در تنفس یا بلع
- بثورات پوستی
سخن پایانی
درمان ایمونوتراپی با توانمند کردن سیستم ایمنی بدن در شناسایی، هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی به درمان سرطان کمک می‌کند. درمان ایمونوتراپی برای درمان طیف زیادی از سرطان‌ها مؤثر است. انواع درمان ایمونوتراپی شامل آنتی‌بادی‌های هدف‌دار، سلول‌درمانی، واکسن، ویروس درمانی آنکولیتیک و تنظیم‌کننده سیستم ایمنی بدن است. آزمایش‌های زیادی در حال انجام هستند تا روش‌های جدیدی برای توانمند کردن سیستم ایمنی بدن در از بین بردن سلول‌های سرطانی پیدا کنند. بیماران مبتلا به سرطان ممکن است درمان ایمونوتراپی را به صورت یک درمان مستقل یا همراه با درمان‌های دیگر دریافت کند. پزشک شما می‌تواند در این باره با شما صحبت کرده و بهترین درمان را با توجه به شرایط شما پیشنهاد کند.
منابع
