بررسی سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)

سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که تغییراتی (جهش) در دی ان ای (DNA) سلول‌های بدن ایجاد شود. جهش باعث رشد غیرقابل کنترل سلول‌های غیرطبیعی شده که با تجمع آن‌ها تومور ایجاد می‌شود. اگر این سلول‌های سرطانی درمان نشوند؛ اغلب از محل اولیه به اندام‌های اطراف یا با کمک رگ‌های خونی به اندام‌های دور دست بدن گسترش پیدا می‌کنند. سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)، یک بیماری نادر است که در آن سلول‌های سرطانی در بدن هستند اما محل شروع سرطان مشخص نیست.

نشانه‌های سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)

نشانه‌های سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) به جایی ‎که سرطان در بدن گسترش یافته است، بستگی دارد. گاهی اوقات هم سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) نشانه‌ای ندارد. اگر هر کدام از این نشانه‌ها را دارید، به پزشک مراجعه کنید:

• برآمدگی یا ضخیم شدن قسمتی از بدن
• وجود درد در قسمتی از بدن که از بین نرود
• درد استخوان و کمر درد
• گرفتگی صدا و سرفه‌ای که تمام نشود
• یبوست، اسهال یا تکرر ادرار
• خونریزی یا ترشح غیرمعمول
• تب بدون دلیل که تمام نشود
• عرق شبانه
• کاهش وزن یا از دست دادن اشتها بدون دلیل
• تورم غده‌های لنفاوی گردن، زیر بغل، قفسه سینه یا کشاله ران
• رنگ پریدگی، ضعف و خستگی به دلیل کم‌خونی

انواع سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)

پزشکان در ابتدا قادر به تعیین محل شروع سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)نیستند اما آن‌ها سرطان را مطالعه می‌کنند تا بتوانند در مورد آن اطلاعات لازم را بدست آورند. بعد از مشاهده سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ، پزشکان تصمیم می‌گیرند که سرطان در کدام ‎یک از دسته‌های زیر قرار بگیرد:

• آدنوکارسینوم: از هر 10 سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)، 6 مورد آن از نوع آدنوکارسینوم است. این نوع سرطان در سلول‌های غده‌ای شروع می‌شوند که بخشی از پوشش بسیاری از اندام‌ها را تشکیل می‌دهند. منظور از سلول‌های غده‌ای ریه، لوزالمعده، پستان، پروستات، معده، کبد یا روده بزرگ است.
• کارسینومای تمایز ضعیف: سلول‌های سرطانی وجود دارند اما پزشکان جزئیات لازم را در مورد نوع سرطان نمی‌دانند. حدود 10 درصد از سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) از نوع لنفوم، ملانوم و سارکوم هستند.
• سرطان سلول سنگفرشی: این نوع سرطان، در سلول‌هایی نازک و مسطح مانند سطح صاف پوست یا پوشش اندام‌ها ایجاد می‌شود. این نوع سرطان ناحیه سر و گردن، پوست، مری، واژن، دهانه رحم و ریه‌ها را درگیر می‌کند. حدود 10الی 15 درصد سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) را سرطان سلول سنگفرشی تشکیل می‌دهد.
• سرطان نئوپلاسم بدخیم: سلول‌ها قطعاً سرطانی هستند اما آنقدر غیرطبیعی هستند که نمی‌توان تشخیص داد در چه نوع سلول یا بخشی از بدن شروع شده‌اند. گاهی اوقات آن‌ها از نوع لنفوم، سارکوم یا ملانوم هستند. حدود 5 درصد سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) را سرطان نئوپلاسم بدخیم تشکیل می‌دهد.
• کارسینومای عصبی- غدد درون‌ریز: این نوع سرطان‌ها از سلول‌های عصبی غدد درون‌ریز شروع می‌شوند. آن‌ها در اندام‌هایی مانند معده، مری، لوزالمعده، روده و ریه‌ها پراکنده شده‌اند. حدود 3 درصد سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) را کارسینومای عصبی غدد درون‌ریز تشکیل می‌دهد.

عوامل مؤثر بر افزایش خطر ابتلا به سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)

از آنجایی‎ که محل اصلی بسیاری از سرطان‌ها در سرطان با منشاء ناشناخته(CUP) هرگز مشخص نمی‌شود، مشخص کردن عواملی که باعث بروز آن‌ها شده، سخت است اما به‎ طور کلی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• استعمال دخانیات: استعمال دخانیات باعث ایجاد سرطان‌های لوزالمعده، ریه‌ها، کلیه‌ها، گلو، حنجره و مری می‌شود. جالب است بدانید که بیش از نیمی از افرادی که سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) دارند، دخانیات مصرف می‌کنند.
• رژیم غذایی و اضافه وزن: چاقی یا اضافه وزن باعث سرطان‌های معده، روده بزرگ یا راست روده شده که از این راه بر سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) تأثیر می‌گذارد.
• سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) افزایش پیدا می‌کند. آمارها نشان داده‌اند که این نوع سرطان بیشتر در افراد بالای 60 سال دیده می‌شود.
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور آفتاب: قرار گرفتن طولانی مدت زیر نور آفتاب باعث ایجاد ملانوم می‌شود.
• سابقه خانوادگی: کسانی‎ که در خانواده خود سابقه سرطان کلیه، ریه یا روده بزرگ دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) قرار دارند.

تشخیص سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)

برای تشخیص سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)، آزمایش‌های مختلفی انجام می‌شود. بعضی از این آزمایش‌ها عبارتند از:

• معاینه و شرح ‎حال جسمی: معاینه بدن، برای بررسی علائم عمومی سلامتی مانند بررسی علائم توده یا هر چیز غیرعادی است. همچنین عادت‌های بهداشتی، بیماری‌ها و معالجه‌های گذشته بیمار نیز بررسی می‌شوند.
• مطالعه شیمی خون: در این روش میزان موادی که از بافت‌های مختلف در خون آزاد می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد.مقدار غیرمعمول (بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی) یک ماده می‌تواند نشانه بیماری در اندام یا بافت سازنده آن باشد.
• شمارش کامل خون شامل:
• شمارش تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها
• مقدار هموگلوبین
• آزمایش خون پنهان در مدفوع: برای بررسی خون در مدفوع، میزان کمی از مدفوع بیمار زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. اگر خون در مدفوع وجود داشته باشد، ممکن است نشانه سرطان روده بزرگ یا راست روده باشد.

نمونه‌برداری سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)

اگر آزمایش‌ها نشان دهند که سرطان وجود دارد، نمونه‌برداری انجام می‌شود.

• بیوپسی: در این روش آسیب‌شناس برای پیدا کردن سلول‌های سرطانی، بافت قسمتی از بدن (که مشکوک به سرطان است) را برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. نوع نمونه‌برداری؛ به آن قسمتی از بافت بدن که برای بررسی برداشته می‌شود، بستگی دارد. انواع بیوپسی عبارتند از:
• بیوپسی برش‌دار: برداشتن کل توده بافت
• بیوپسی برشی: برداشتن بخشی از توده یا قسمتی از بافت
• بیوپسی هسته: برداشتن بافت با استفاده از یک سوزن پهن
• بیوپسی آسپیراسیون یا سوزن ظریف: برداشتن بافت با استفاده از یک سوزن ظریف
• تجزیه ‎و تحلیل ژنتیکی: از این روش در آزمایشگاه برای بررسی جهش دی ان ای (DNA) سلول سرطانی یا بافت و پیش‌بینی بهترین درمان سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) استفاده می‌شود.
• مطالعه هیستولوژیک: در این روش آسیب‌شناس در آزمایشگاه به بافت یا سلول سرطانی موادی تزریق کرده سپس زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا ببیند آیا در آن تغییرات خاصی اتفاق افتاده است یا خیر. تغییرات خاص در بافت یا سلول با انواع خاصی از سرطان مرتبط است.
• ایمونوهیستوشیمی: در این روش با استفاده از آزمایش آنتی‌‏بادی، می‌توان آنتی‌ژن‏های خاص بدن بیمار را بررسی کرد. آنتی‌بادی‌ها به یک آنزیم مرتبط هستند که به آنتی‌ژن خاص خود که دارای همان آنزیم است، متصل می‌شوند. از این آزمایش برای تشخیص نوع سرطان استفاده می‌شود.
• تست واکنش زنجیره‌ای پلیمر از رونویسی معکوس: در آزمایشگاه یک ماده ژنتیکی به نام ام آر ان ای (mRNA ) اندازه‎گیری می‌شود. در این روش تشخیص داده می‌شود که آیا ام آر ان ای ( mRNA ) توسط ژن خاصی تولید می‌شود یا خیر.  علاوه بر این، از این آزمایش ممکن است برای جستجوی تغییرات خاصی در یک ژن یاکروموزوم استفاده شود که ممکن است به تشخیص سرطان کمک کند.
• تجزیه ‎و تحلیل سیتوژنتیک: در این روش تعداد کروموزم‌های بافت یا سلول سرطانی شمارش می‌شود تا کروموزم‌های شکسته، از دست رفته یا اضافی تشخیص داده شود. تغییر در کروموزم‌های خاص می‌تواند نشانه سرطان باشد. تجزیه ‎و تحلیل سیتوژنتیک برای کمک به تشخیص سرطان، برنامه‌ریزی برای درمان یا فهمیدن این‎ که درمان چگونه کار می‌کند، استفاده می‌شود.تغییرات در کروموزوم‌های خاص با انواع خاصی از سرطان مرتبط است.
• میکروسکوپ نوری و الکترونیکی: در این روش بافت‌ها یا سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ‌های قدرتمند بررسی می‌شوند تا تغییرات خاص آن‌ها مشخص شوند.
• سی ‎تی اسکن: در این روش می‌توان با اشعه ایکس تصاویر دقیقی از قفسه سینه یا شکم در اندازه و زاویه‌های مختلف گرفت.
• تصویربرداری مغناطیسی (MRI): روشی که در آن با استفاده از آهنربا، امواج رادیویی و کامپیوتر می‌توان تصاویر دقیقی از داخل بدن تهیه کرد.
• توموگرافی با انتشار پوزیترون (اسکن PET): در این روش سلول‌های تومورهای بدخیم تشخیص داده می‌شوند. در این روش مقدار کمی گلوکز رادیواکتیو (قند) به بدن تزریق شده سپس اسکنر PET به دور بدن می‌چرخد تا تصویری از محل مصرف گلوکز بگیرد. در این تصویر، سلول‌های تومورهای بدخیم به رنگ روشن هستند زیرا بسیار فعال بوده و گلوکز زیادی مصرف می‌کنند. اسکن PET و سی ‏تی اسکن ممکن است همزمان انجام شود که به آنPET-CT گفته می‌شود.
• آندوسکوپی: در این روش آندوسکوپ (لوله‌ای با نور و لنز برای مشاهده) از راه دهان وارد اندام‌ها یا بافت‌های داخل بدن می‌شود. از انتهای آندوسکوپ امواج صوتی با انرژی بالا وارد شده و از بافت یا اندام داخلی بدن عکس می‌گیرد.
• ماموگرافی: در این روش با استفاده از پرتوهای اشعه ایکس از سینه (پستان) بیمار عکس گرفته می‌شود.
• آزمایش تومور مارکر: در این روش نمونه خون، بافت یا ادرار بررسی می‌شود تا میزان مواد ساخته شده توسط اندام‌ها، بافت‌ها یا سلول‌های تومور اندازه‌گیری شود. افزایش بعضی از مواد در بدن، نشانه سرطان است.

درمان سرطان با منشاء ناشناخته (CUP)

درمان‌های مختلفی برای سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) وجود دارد که در حال حاضر از 4 نوع استاندارد درمان استفاده می‌شود. البته آزمایش‌های بالینی برای تشخیص درمان‌های مؤثر در حال انجام است. به محض مؤثر بودن هر یک از آزمایش‌ها، آن درمان به درمان‌های استاندارد اضافه می‌شود. این درمان‌های استاندارد عبارتند از:

• عمل جراحی: عمل جراحی یک درمان رایج برای سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) است. در این روش پزشک سلول‌های سرطانی و بافت‌های اطراف آن‏ را از بین می‌برد. پزشک ممکن است بعد از عمل جراحی پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی را برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده تجویز کند تا خطر عود (بازگشت سرطان) کمتر شود.
• پرتو درمانی: در این روش با استفاده از اشعه ایکس یا دیگر پرتوهای پرانرژی، سلول‌های سرطانی از بین رفته یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌شود.
• پرتو درمانی داخلی: در این روش از سوزن، سیم یا کاتتر برای تماس مستقیم ماده رادیواکتیو با سرطان استفاده می‌شود.
• پرتو درمانی خارجی: از دستگاهی خارج از بدن برای ارسال اشعه ایکس به سمت سرطان استفاده می‌شود. روش‌های خاصی برای پرتو درمانی وجود دارد که می‌تواند از آسیب به بافت‌های سالم جلوگیری کند. از این نمونه می‌توان به پرتو درمانی تعدیل شده اشاره کرد.
• پرتو درمانی تعدیل شده: نوعی پرتو درمان سه بعدی (3D) است که با استفاده از تصاویر رایانه‌ای می‌توان شکل و اندازه تومور را تشخیص داد. این نوع پرتو درمانی آسیب کمتری به بافت‌های سالم رسانده و کمتر باعث خشکی دهان، مشکل در بلع و آسیب به پوست می‌شود.
• شیمی درمانی: در این روش با استفاده از داروهایی، رشد سلول‌های سرطانی متوقف شده یا سلول‌های سرطانی از بین می‌روند. شیمی درمانی هم از طریق دهان (خوراکی) و هم از طریق تزریق به عضله انجام می‌شود. داروها وارد جریان خون شده و به سلول‌های سرطانی می‌رسند. در شیمی درمانی ترکیبی، بیشتر از یک داروی سرطان استفاده می‌شود.
• هورمون درمانی: هورمون درمانی نوعی درمان سرطان است که با از بین بردن یا جلوگیری از ترشح بعضی هورمون‌ها، رشد سلول‌های سرطانی را متوقف می‌کند. هورمون‌ها موادی هستند که توسط غدد موجود در بدن ساخته شده و در جریان خون گردش می‌کنند. بعضی از هورمون‌ها می‌توانند باعث رشد بعضی از سلول‌های سرطانی شوند.

سؤالات متداول

چرا سرطان اولیه در سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) تشخیص داده نمی‌شود؟

دلایل مختلفی وجود دارد که نمی‌توان سرطان اولیه را تشخیص داد مانند:

• سرطان ثانویه زودتر از سرطان اولیه رشد کرده و گسترش پیدا می‌کند و سرطان اولیه به حدی کوچک است که در اسکن دیده نمی‌شود.
• سیستم ایمنی شما سرطان اولیه را به ‎طور کامل از بین برده اما نتوانسته است سرطان ثانویه را به کلی از بین ببرد.
• سرطان اولیه در طی یک جراحی برای درمان بیماری دیگر برداشته شده است بدون آن‎ که پزشکان متوجه شوند در آنجا سرطان وجود داشته است.

آیا مهم نیست که سرطان اولیه در سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) تشخیص داده نشود؟

پیدا کردن سرطان اولیه، به پزشکان در انتخاب نوع درمان مناسب کمک می‌کند. اگر سرطان اولیه تشخیص داده نشود، درمان امکان‌پذیر است اما مسیر آن مشخص نیست. برای برنامه‌ریزی درمان، پزشک تا آنجا که ممکن است از سلول‌های درگیر، علائم و سابقه پزشکی شما اطلاعات بدست می‌آورد.

کلام آخر

سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدن؛ بدون کنترل، شروع به رشد کرده و به شکل توده یکجا جمع می‌شوند. این سلول‌ها می‌توانند به قسمت‌های دیگر بدن رفته و آن‌ها را درگیر کنند. نشانه‌های سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) به شکل برآمدگی یا ضخیم شدن قسمتی از بدن، گرفتگی صدا، سرفه و تب مداوم، یبوست یا تکرر ادرار، کاهش وزن و از دست دادن اشتها است. محل شروع سرطان در سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) مشخص نیست. عوامل خطر سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) استعمال دخانیات، سن، اضافه وزن، مسائل ارثی و ژنتیکی است. سرطان با منشاء ناشناخته (CUP) با روش‌های مطالعات خون تشخیص داده شده و با جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی و هورمون درمانی درمان می‌شود.