انواع سرطان شایع در کودکان
با وجود این که ابتلا به سرطان در دوران کودکی امری نادر است، اما یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در کودکان و نوجوانان، ابتلا به انواع سرطان است. سالانه حدود 400 هزار کودک مبتلا به انواع سرطان تشخیص داده می‌شوند. این بیماری در اثر رشد غیرقابل کنترل و تکثیر بیش از حد سلول‌ها پدید آمده و در سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.
بروز انواع سرطان در کودکان و روش درمان آن با بزرگسالان بسیار متفاوت است؛ در مقایسه این بیماری در بزرگسالان، سرطان‌های دوران کودکی ارتباطی با شیوه زندگی یا عوامل خطرساز محیطی ندارند. برخی از سرطان‌های دوران کودکی ناشی از تغییرات DNA است که از والدین به فرزندشان منتقل می‌شوند و تقریبا هیچ تست غربالگری برای تشخیص زودهنگام این بیماری وجود ندارد. در ادامه به انواع سرطان شایع در کودکان و علائم آن ها میپردازیم.
انواع سرطان شایع در اطفال
سرطان اطفال، از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که در کودکان و نوجوانان زیر 15 سال به طور معمول، تشخیص داده می‌شود. در این مقاله به معرفی انواع سرطان شایع در اطفال و علائم آن‌ها میپردازیم.
سرطان مغز استخوان
سرطان مغز استخوان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در کودکان است. مغز استخوان دارای هسته یا قسمت نرم استخوان‌های بدن است که در این قسمت، گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاسما نیز تولید می‌شوند. گلبول‌های سفید در بدن نقش حفاظت از بدن را در برابر انواع عفونت‌ها، گلبول‌های قرمز رساندن اکسیژن از شش‌ها به دیگر بافت‌ها و پلاسما کمک به متوقف کردن خونریزی در قسمت‌های آسیب‌دیده در بدن را بر عهده دارند.
در کودکان مبتلا به لوسمی، مغز استخوان گلبول‌های سفید غیرطبیعی و نابالغی تولید می‌کند که توانایی مبارزه با عفونت را ندارند. درواقع، سلول‌های لوسمی باعث از بین رفتن گلبول‌های سفید سالم خون می‌شوند و به ویروس‌ها، میکروب‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های بدن اجازه می‌دهند که بدن را آلوده کنند و در نتیجه باعث بیمار شدن فرد بشوند.
علائم سرطان مغز استخوان شامل موارد زیر است:
- تورم غدد لنفاوی (در گردن، زیر بازوها و یا کشاله ران)
- استخوان درد
- عفونت‌های مکرر
- تب‌های پی در پی
- کبودی و خونریزی
- احساس ضعف و خستگی دائمی
- رنگ پریدگی
انواع سرطان مغز استخوان
لوسمی لنفوئید حاد یا Acute lymphoid leukemia (ALL)
تقریبا سه چهارم سرطان‌های لوسمی تشخیص داده شده از نوع لوسمی لنفوئید حاد (ALL) هستند. این نوع لوسمی شامل رشد غیرطبیعی گلبول‌های سفیدی به نام لنفوبلاست است.
لوسمی میلوئید حاد یا Acute myeloid leukemia (AML)
دومین سرطان شایع پس از لوسمی لنفوئید حاد در میان کودکان است. امکان ابتلا به این بیماری در دو سال اول زندگی کودک و سنین نوجوانی وجود دارد. در این نوع لوسمی، گلبول‌های سفید دیگری به نام مونوبلاست است که شروع به تکثیر و رشد غیرطبیعی می‌کنند.
سرطان لوسمی یک بیماری سیستمتیک است؛ به طور همزمان چند اندام و بافت را مورد هدف قرار داده و به آن آسیب می رساند. از آنجا که سلول‌های لوسمی از مغز استخوان خارج شده و وارد جریان خون می‌شوند، می‌توانند به عروق خونی در مغز و نخاع، کلیه‌ها، بیضه‌ها، تخمدان‌ها و دیگر اندام‌ها سرایت کنند.
لنفوم
لنفوم‌ها در سلول‌های سیستم ایمنی بدن که لنفوسیت نام دارد ایجاد می‌شوند. این سرطان در غدد لنفاوی و یا سایر بافت‌های لنفاوی مانند لوزه و تیموس شروع می‌شود و می‌تواند مغز استخوان و سایر اندام‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهد. علائم این بیماری بستگی به محل شروع سرطان دارد که شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن
- تب
- تعریق
- خستگی و برآمدگی (تورم غدد لنفاوی) زیر پوست در گردن، زیر بغل و یا کشاله ران
رابدومیوسارکوم
سالانه حدود 400 تا 500 نفر مبتلا به رابدومیوسارکوم تشخیص داده می‌شوند. اکثر افرادی که به رابدومیوسارکوم مبتلا می‌شوند از قشر کودک یا نوجوان هستند. بیش از نیمی از رابدومیوسارکوم کودکان، در افراد زیر 10 سال تشخیص داده شده است. بافت نرم سارکوم (STS)، سرطانی است که در بافت‌های حمایتی و متصل‌کننده بدن مانند چربی، ماهیچه، اعصاب، تاندون‌ها، مفاصل، عروق خونی یا عروق لنفاوی ایجاد می‌شود.
رابدومیوسارکوم سرطانی است که از رشد غیرطبیعی سلول‌های عضلانی نابالغ ناشی می‌شود. تورم ایجاد شده ناشی از این سرطان می‌تواند دردناک باشد و در عملکرد طبیعی بدن اختلال ایجاد کند. این سرطان در سر و گردن، کشاله ران، شکم، لگن، بازو و یا ساق پا رشد می‌کند. معمولا رابدومیوسارکوم در غدد لنفاوی، استخوان، مغز استخوان یا ریه گسترش می‌یابد.
به طور معمول رابدومیوسارکوم اغلب در مناطقی رخ می‌دهد که علائم قابل توجهی را ایجاد می‌کند و به همین دلیل اغلب اوقات زود تشخیص داده می‌شود. در ادامه به علائم این بیماری و مکان آن پرداخته می‌شود:
- خون دماغ شدن و علائم سینوسی (در حفره‌ی بینی)
- گوش درد، خونریزی یا ترشح از مجرای گوش و یا رشد توده از مجرای گوش (گوش)
- برآمدگی یا متورم شدن چشم و یا چپ شدن چشمان کودک (پشت چشم)
- ایجاد خون در ادرار، خونریزی از واژن، رشد توده از واژن، رشد سریع اطراف بیضه‌ها
- درد شکم، استفراغ، یبوست (شکم یا لگن)
- رشد توده و یا تورم در ساق پا و یا عضلات بازو
مغز و نخاع (CNS)
پس از سرطان خون، تومورهای مغزی دومین سرطان شایع در دوران کودکی هستند که حدود 27 درصد از انواع سرطان کودکان زیر 15 سال را تشکیل می‌دهند. تومور CNS زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سالم درون مغز یا نخاع به دلیل رشد غیرقابل کنترل تغییر کرده و توده‌ها را تشکیل می‌دهند. تومور CNS بسیار مشکل‌ساز است زیرا ممکن است فرآیندهای فکری و حرکات فرد را تحت تاثیر قرار دهد. بافت‌های اطراف تومور اغلب برای عملکرد بدن حیاتی هستند. درمان تومور CNS در نوزادان و کودکان خردسال ممکن است چالش برانگیز باشد، زیرا مغز کودک هنوز در حال رشد است. پزشکان همه این عوامل را با ایجاد بهترین برنامه درمانی برای هر کودک مبتلا به تومور CNS در نظر می‌گیرند. انواع زیادی از تومورهای مغزی و نخاعی یا سرطان‌های سیستم عصبی مرکزی وجود دارند و روش‌های درمانی آن متفاوت است.
موارد زیر از علائم سرطان مغز می‌باشد:
- سردردی که کودک را در شب از خواب بیدار می‌کند
- حالت تهوع بدون دلیل ، استفراغ مداوم
- ضعف مانند به سختی راه رفتن و عدم تعادل که به نظر می‌رسد بدتر می‌شود.
- مشکلات بینایی جدید
- تاخیر در رشد و کاهش در سطح یادگیری
- بلوغ زودرس یا دیررس
- تاخیر و یا رشد غیرطبیعی
- درد، به خصوص کمردرد
- تحریک‌پذیری، بی‌حالی یا تغییر در شخصیت
- تشنج
- حرکات خودکار به صورت مکرر، مانند کج شدن گردن
بسته به نوع سلول‌های سرطانی درگیر، سرطان مغز در دوران کودکی و نوجوانی به 4 گروه تقسیم می‌شود:
آستروسیتوم‌ها Astrocytoma
آستروسیتوم از آستروسیت‌ها یا بافت حمایتی مغز ناشی می‌شود. اگر درجه آن کم باشد به آرامی رشد و به ندرت به سایر قسمت‌های مغز سرایت می‌کند و اگر درجه بالایی داشته باشد، تهاجمی‌تر هستند و می‌توانند به سایر قسمت‌های مغز و نخاع گسترش یابند.
تومورهای اولیه نوروکتودرمی Primitive neuroectodermal tumors
تومورهای اولیه نوروکتودرمی از سلول‌های عصبی اولیه ناشی می‌شوند و در کودکان بیشتر از نوجوانان شایع است.
گلیوما مغز Brain-stem gliomas
گلیوما مغز در دسته‌ای از بافت‌های عصبی مغز قرار می‌گیرد، جایی که عملکردهای مهم مانند ضربان قلب، تنفس و بلع کنترل می‌شود.
آپاندیموما Ependymomas
بطن‌های موجود در مغز مایعی به نام مغزی نخاعی را تولید می‌کنند که این مایع با احاطه کردن مغز و نخاع از آن‌ها محافظت می‌کند. اگر آپاندیموما وجود داشته باشد، این مایع اغلب سلول‌های سرطانی را به اطراف مغز و ستون فقرات می‌فرستد.
سرطان استخوان
سرطان‌های اولیه استخوان (سرطان‌هایی که از استخوان‌ها شروع می‌شوند) بیشتر در کودکان بزرگتر و نوجوانان رخ می‌دهد (این بیماری می‌تواند در هر سنی ایجاد شود). این نوع از سرطان‌ها برآمدگی‌های دردناکی روی استخوان ایجاد می‌کنند و در رشد و ثبات طبیعی استخوان تداخل ایجاد می‌کنند و همچنین ممکن است در ریه‌ها، دیگر استخوان‌ها و بافت نرم گسترش یابند. سرطان اولیه استخوان با سرطان استخوان متاستاتیک که شامل رشد غیرطبیعی سلول‌های نابالغ از سلول‌های غیراستخوانی در نقاط دیگر بدن است، متفاوت می‌باشد. سرطان استخوان متاستاتیک پس از شروع، در استخوان‌ها گسترش می‌یابد.
و در انتها
از این مقاله درمی‌یابیم که بروز سرطان در کودکان بسیار نادر است و همچنین نوع بروز و روش درمان آن با سرطان در بزرگسالان متفاوت است. آشنایی با انواع سرطان و علائم آن‌ها سبب می‌شود که با تشخیص زود هنگام و مراجعه به پزشک، شانس درمان کودک بیشتر می‌شود.
