چرایی افسردگی در نوجوانان و راهکارهای مقابله با آن
نوجوانی یکی از آسیب‌پذیرترین دوران زندگی است که به خاطر تغییرات هورمونی و روحی و تلاش نوجوان برای استقلال، معمولاً دوره‌ای پر از تنش نیز می‌باشد. تغییراتی که در بدن و مغز اتفاق می‌افتد می‌تواند بر نحوه یادگیری، تفکر و رفتار نوجوان اثر بگذارد. در صورتی که نوجوان با شرایط سخت و استرس‌زا هم روبرو باشد، طبیعی است که فراز و نشیب‌های روانی بیشتری را تحمل کند. حال اگر این دوران بسیار مهم با افسردگی همراه شود، می‌تواند اثرات بسیار مخربی بر زندگی فرد بگذارد و در آینده مشکلات زیادی را برای او پیش آورد. با ما همراه باشید تا در ادامه از عوامل بروز افسردگی در این سن و راهکارهای مواجهه و درمان آن صحبت کنیم.
افسردگی و تفاوت بروز آن در نوجوانان و بزرگسالان
افسردگی اختلالی است که می‌تواند توانایی فرد را در اداره فعالیت‌های روزمره مانند خواب، غذا خوردن یا مدیریت کار و مدرسه مختل کند. افسردگی می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما اغلب این علائم در نوجوانان یا اوایل دهه 20 یا 30 شروع می‌شود. البته افسردگی در نوجوانان و بزرگسالان با این که ماهیت پزشکی یکسانی دارد اما می‌تواند با علائم متفاوتی همراه باشد. نوجوانی را که غمگین است نمی‌توان به طور حتم افسرده نامید اما اگر این غمگین بودن ادامه یابد و منجر به رفتارهای غیرطبیعی در او شود، ممکن است نوجوان دچار افسردگی شده باشد.
آمار ابتلا به افسردگی در سنین و جنسیت مختلف
افسردگی به همان میزان که در بزرگسالان دیده می‌شود در کودکان و نوجوانان مخصوصاً در سنین بلوغ مشاهده می‌شود که آمار این معضل بیانگر شیوع 10 الی 15 درصدی این بیماری می‌باشد. تا قبل از بروز نشانه‌های بلوغ آمار افسردگی در بین دختران و پسران برابر است اما با بروز اولین نشانه‌های بلوغ، آمار نشان می‌دهد که افسردگی در دختران نسبت به پسران پیشی می‌گیرد و افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است که افسردگی در این سنین بیشتر از بقیه سن‌ها با خودکشی همراه است و سومین علت مرگ و میر در بین افراد 15 تا 24 سال و چهارمین علت مرگ در بین 10 تا 14 ساله‌هاست. پس توجه بسیار ویژه‌ای را می‌طلبد تا از منجر شدن به خودکشی، جلوگیری شود.
علائم و نشانه‌های افسردگی
غم و اندوه چیزی است که همه ما تجربه می‌کنیم. این یک واکنش طبیعی در برابر ضرر یا عقب‌ماندگی است، اما معمولاً با کمی زمان عبور می‌کند. افسردگی متفاوت است و نشانه‌هایی دارد. نوجوانان مبتلا به افسردگی لزوماً غمگین به نظر نمی‌رسند. در عوض، تحریک‌پذیری و عصبانیت ممکن است برجسته‌ترین علائم باشد. برخی از نشانه‌های افسردگی نوجوانان عبارتند از:
· احساس غم و اضطراب دائمی
· احساس ناامیدی و اشتباه کردن همیشگی
· احساس بی‌ارزشی و درماندگی
· احساس گناه و عجز در برابر همه چیز
· تحریک‌پذیری سریع و واکنش نشان دادن بی‌فکر
· دوری از خانواده و اجتماع
· افت تحصیلی
· لذت نبردن از فعالیت‌های مورد علاقه
· تغییر عادات غذایی و خواب (غذا خوردن یا خوابیدن بیشتر از حد معمول یا کمتر از حد معمول)
· احساس خشتگی دائمی و بی‌انرژی بودن
· بی‌قراری و مشکل داشتن در آرام نشستن
· عدم تمرکز و مشکل در تصمیم‌گیری
· هرنوع درد بدون دلیل مانند سردرد و معده درد
· افکار خودکشی و آسیب رساندن به خود
· خشونت رفتاری نوجوان
· رفتارهای پرخطر و بیپروا
· اعتیاد به تلفن‌های هوشمند
· اعتماد به نفس و عزت نفس پایین
همه مبتلایان به افسردگی هر علامتی را تجربه نمی‌کنند. بعضی از افراد فقط چند علامت را تجربه می‌کنند. دیگران ممکن است بسیاری از علائم را داشته باشند. علائم و مدت دوام آن در افراد مختلف متفاوت است.
علل افسردگی در نوجوانان
دقیقاً مشخص نیست که چه عواملی باعث افسردگی می‌شود، اما ممکن است موارد مختلفی در این امر دخیل باشد. برخی از این عوامل شامل موارد زیر هستند:
1. انتقال دهنده‌های عصبی شیمیایی مغز: به طور طبیعی، مواد شیمیایی وجود دارند که سیگنال‌هایی را به قسمت‌های دیگر مغز و بدن شما منتقل می‌کنند. وقتی این مواد شیمیایی غیرطبیعی یا مختل شوند، عملکرد گیرنده‌های عصبی و سیستم‌های عصبی تغییر می‌کند و منجر به افسردگی می‌شود.
2. تغییر هورمون‌ها: هورمون‌های بدن ممکن است در ایجاد یا تحریک افسردگی نقش داشته باشند. این مورد در نوجوانی به دلیل تغییرات زیاد هورمونی اثرگذاری بیشتری دارد.
3. صفات ارثی: افسردگی بیشتر در افرادی دیده می‌شود که خویشاوندان خونی آن‌ها – مانند پدر و مادر یا مادربزرگ و مادربزرگ – نیز به این بیماری مبتلا هستند.
4. ضربات روحی در کودکی یا ترومایی ناگوار: وقایع آسیب‌زا در دوران کودکی ، مانند سوءاستفاده جنسی، جسمی یا عاطفی ، یا از دست دادن والدین ، ممکن است باعث تغییراتی در مغز شود که فرد را مستعد ابتلا به افسردگی کند.
5. الگوهای تفکر منفی آموخته شده: افسردگی نوجوانان ممکن است با یادگیری احساس ناتوانی در ارتباط باشد. به جای این که یاد بگیرند احساس توانایی در یافتن راه‌حل برای چالش های زندگی است.
عواملی که خطر ابتلا نوجوانان به افسردگی را افزایش می‌دهند
عوامل زیادی وجود دارند که باعث می‌شوند احتمال ابتلا به افسردگی در سنین نوجوانی افزایش یابد. برخی از این عوامل عبارتند از: چاقی نوجوان، مشکلات تحصیلی، قربانی یا شاهد خشونت بودن، استفاده از الکل یا مواد مخدر، داشتن انواع اختلالات مانند دوقطبی، مرزی، اضطراب و بیش‌فعالی، بی‌اشتهایی یا پرخوری، وابستگی بیش از حد، انتقاد و بدبینی، سرطان یا بیماری‌های سخت.
کمک به نوجوان افسرده
افسردگی در صورت عدم درمان بسیار آسیب‌رسان است، بنابراین نباید منتظر ماند تا خود به خود درمان شود و علائم نگران کننده از بین بروند. باید تلاش کرد و به نوجوان کمک کرد تا به روانی سالم برسد. البته اطرافیان نوجوان افسرده ممکن است با جملات مثبت بخواهند به او کمک کنند تا از شر افسردگی خلاص شود ولی واقعیت آن است که این گونه نمی‌توان به نوجوانی که درگیر افسردگی است کمک کرد. بلکه برای کمک به نوجوان افسرده باید با او به گفت‌وگو نشست و نگرانی‌ها را دوستانه و صمیمی مطرح کرد. سپس از او خواست که تجربیاتش را مطرح کند و در صورتی که علائم افسردگی شفاف بودند باید به روانپزشکی متخصص مراجعه کرد.
سخن پایانی
افسردگی از آن دسته اختلالاتی است که بسیار فراگیر است. شیوع این اختلال که در تمام سنین دیده می‌شود، در سنین نوجوانی می‌تواند خطرناک‌تر باشد و موجب مشکلات بسیاری شود. از این رو باید به علائم افسردگی در نوجوانان که کمی متفاوت با بزرگسالان است توجه بیشتری شود، تا فرد بتواند از دوران بلوغ با سلامت بیشتری عبور کند. بروز این اختلال در دوران بلوغ ممکن است عوامل بسیاری داشته باشد، که در بالا به چند مورد از آن‌ها به اختصار اشاره شد. مهم‌ترین نکته‌ای که در این بین وجود دارد، کمک به نوجوان برای مقابله با افسردگی است، که به آن پرداختیم.
