نکات قابل توجه در مصرف داروی فلوکونازول
داروی فلوکونازول (Fluconazole) که با نام تجاری فلوکان (دی فلوکان) هم شناخته میشود برای پيشگيری و درمان انواع عفونت‌های قارچی و مخمری کاربرد دارد. داروی فلوکونازول متعلق به دسته‌ای از داروها به نام ضدقارچ آزول است. داروی فلوکونازول در جلوگيری از رشد و تکثير انواع مختلفی از قارچ‌ها که قادرند روی پوست زندگی کنند و عفونت‌های پوستی، دهانی و واژينال (برفک) ايجاد کنند کاربرد دارد. البته عفونت‌های قارچی ممکن است در داخل بدن نيز ايجاد شوند. اين مورد در افرادی که مبتلا به سرطان بوده و تحت درمان با روش شيمی درمانی هستند، افرادی که داروهای تضعيف‌کننده سيستم ايمنی بدن مصرف می‌کنند و يا دچار بيماری ايدز هستند بيشتر ديده میشود. به طور کلی می‌توان گفت احتمال بروز عفونت‌های داخلی قارچی جدیتر در افرادی که دچار ضعف سيستم ايمنی هستند بيشتر است.
موارد مصرف داروی فلوکونازول
داروی فلوکونازول در درمان عفونت‌های قارچی پوست، عفونت‌های قارچی واژن بانوان، عفونت‌های ادراری، عفونت‌های قارچی دهان، عفونت‌های قارچی حلق و مری و عفونت‌های سيستميک ناشی از قارچ و مخمر کانديدا البيکنس استفاده میشود. داروی فلوکونازول می‌تواند برای پيشگيری از بروز عفونت‌های قارچی در بيماران تحت درمان با پرتو درمانی و بيمارانی که پيوند استخوان بر روی آن‌ها انجام گرفته استفاده شود. فلوکونازول همچنین جهت پيشگيری از مننژيت کريپتوکوکی در بيماران مبتلا به ويروس اچ آی وی استفاده میشود. اين داروی ضدعفونت‌های قارچی را می‌توان به عنوان جايگزين داروی آمفوتريسين برای درمان عفونت‌های کريپتوکوکی نيز مصرف کرد. (در کل داروی فلوکونازول می‌تواند برای درمان عفونت‌های قارچی تمام بخش‌های بدن حتی خون تجويز شود)
- کانديدا البيکنس يک قارچ و مخمر دو ديپلوئيدی است و معمولاً عامل ايجاد عفونت‌های برفک دهان و واژن می‌باشد.
- عفونت کريپتوکوکی يک بيماری مشترک بين انسان و پرندگان است که از طريق ورود قارچ کريپتوکوکوس نئوفورمنس از بدن پرندگان به دستگاه تنفس انسان ايجاد میشود.
- مننژيت، التهاب و عفونت پرده‌های مغزی- که به آن لايه مننژ گفته میشود- است و دور مغز و نخاع را احاطه کرده است. به عفونت لايه مننژ که دليل آن قارچ کريپتوکوکوس باشد؛ بيماری عفونت مننژيت کريپتوکوکی گفته میشود.
عوارض جانبی مصرف داروی فلوکونازول
قبل از ذکر عوارض جانبی مصرف داروی فلوکونازول لازم است بدانيد که پزشک اين دارو را برای درمان عارضه‌ای که دچار آن شده‌ايد تجويز کرده چون مي‌داند که سود مصرف آن بيشتر از خطر عوارض جانبی آن برای شرايط فعلی شماست. بنابراین نبايد خودسرانه و بدون نظر پزشک شروع به مصرف و يا ترک مصرف فلوکونازول کرد. داروی فلوکونازول هم می‌تواند همانند ساير داروها عوارضی را به دنبال داشته باشد که برخی از عوارض شايع اين داروی ضد عفونت‌های قارچی عبارت است از:
- سردرد
- سرگيجه
- تغيير در حس چشايی
در صورت داشتن علائم زير بعد مصرف فلوکونازول با پزشک خود تماس بگيريد:
- ضربان قلب سريع و تپنده، تنگی نفس، احساس لرزش در قفسه سينه و سرگيجه ناگهانی مانند حالت غش کردن
- داشتن علائمی شبيه آنفلوآنزا مانند درد بدن و تب و لرز
- تشنج
- ضعف مفرط و غيرطبيعی، کبودی يا خونريزی آسان
- درد معده
- جوش و ضايعات پوستی
- ريزش مو
عوارض جدی مصرف داروی فلوکونازول
در صورت بروز عوارض جدی مصرف فلوکونازول، از جمله علائمی که نشان دهنده اختلال در کارکرد غدد فوق‌کليوی است مانند از دست دادن اشتها، خستگی غيرمعمول و کاهش وزن سريعاً به پزشک خود اطلاع دهيد. داروی فلوکونازول به ندرت ممکن است موجب بيماری جدی کبد با علائم درد شديد معده (سمت راست فوقانی) و شکم، حالت تهوع، استفراغ، زردی چشم و پوست، ادرار تيره و مدفوع به رنگ خاک رس شود که در اين حالت بايد فوراً از مرکز فوريت‌های پزشکی کمک بخواهيد.
هر چند احتمال بروز واکنش‌های آلرژيک جدی در حين مصرف داروی فلوکونازول بسيار کم است اما بايد هوشيار بود تا در صورت مشاهده علائم يک واکنش آلرژيک جدی از جمله کهير، تورم رگ‌های لنفاوی و بدتر شدن آن، تورم زبان، صورت و گلو، خارش پوست و به وجود آمدن بثورات پوستی قرمز يا بنفش همراه با تاول، سرگيجه شديد و مشکل تنفسی بلافاصله در صورت توان خود را به نزديکترين مرکز درمانی رسانده و در غير اين صورت از مرکز فوريت‌های پزشکی درخواست کمک کنيد.
در ادامه برخی از عوارض احتمالی مصرف داروی فلوکونازول گفته شده است. بهتر است در صورت مشاهده علائم مشکوک ديگر هم با پزشک مشورت کنيد.
- واکنش‌های پوستی تهديدکننده زندگی مانند سندرم نکروليز اپيدرمال سمی
- تغيير در فعاليت الکتريکی قلب (ريتم قلب)
- افت سطح پتاسيم خون و افزايش سطح تری‌گليسريد خون
- کاهش تعداد گلبول‌های سفيد خون يا پلاکت‌ها
داروهايی که با فلوکونازول تداخل دارند
داروی فلوکونازول با داروهای زيادی تداخل دارد و می‌تواند در صورت مصرف همزمان عملکرد آن داروها را در بدن تغيير داده و يا باعث افزايش سطح آن داروها به شکلی خطرناک در خون شود. پس لازم است قبل از شروع به مصرف فلوکونازول ليست تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک بدهيد تا از خطر بروز عوارض خیلی خطرناک مصرف همزمان فلوکونازول با ساير داروها در امان بمانيد.
در زير ليستی از داروهايی که با فلوکونازول تداخل دارند آورده شده است:
- فلوکونازول نبايد در يک دوره درمانی با داروی آنتی‌هيستامين غيرآرامبخش آستميزول که نام تجاری آن هيسمانال است مصرف شود.
- داروی آپرپيتانت از گروه داروهای گوارشی هم نبايد با فلوکونازول در يک دوره درمانی مصرف شود.
- داروی پيموزايد از گروه داروهای آرامبخش و ضدجنون هم نبايد در يک دوره درمانی با فلوکونازول همراه شود.
- داروهای ضربان قلب نامنظم مانند پروکانبيد و ديسوپيراميد (نورپاک) را هم نبايد در يک دوره درمانی با فلوکونازول مصرف کرد.
- از مصرف داروی فلوکونازول با داروهای حاوی اريترومايسين مانند اريترومايسين لاکتوبيونات بايد جداً پرهيز شود.
- از مصرف همزمان فلوکونازول با داروی ضدعفونت پنتاميدين بايد پرهيز شود.
- از مصرف همزمان آنتی‌بيوتيک‌هايی مانند بياکسين و آزيترومايسين با فلوکونازول بايد پرهيز شود.
- داروی کينيدين که از داروهای قلبی-عروقی است را هم نبايد همزمان با فلوکونازول مصرف کرد.
- مصرف همزمان فلوکونازول با داروی سايمتيدين موجب کاهش غلظت سرمی فلوکونازول میشود.
- فلوکونازول را نبايد همزمان با داروهای ضدافسردگی مانند نورتليپتيلين، آمی‌تريپتيلين، پروزاک (فلوکستين) و سيتالوپرام مصرف کرد.
- نبايد حين مصرف داروهای حاوی استروژن مانند داروهای ضدبارداری و هورمون‌درمانی از فلوکونازول استفاده شود.
- نبايد حين مصرف داروهای روانپزشکی مانند هالوپريدول از فلوکونازول استفاده شود.
- نبايد حين مصرف داروهای سرطانی مانند سيکلوفسفاميد، دوکسيل و کامتريک از فلوکونازول استفاده شود.
- اجتناب از مصرف همزمان فلوکونازول با داروهای ايدز مانند ساکويناوير.
- اجتناب از مصرف فلوکونازول با داروهای جلوگيری‌کننده از رد پيوند عضو مانند سيکلوسپورين.
- اجتناب از مصرف فلوکونازول با داروهای درمان بيماری سل مانند ريفامپين.
- داروهای فشارخون مانند لوزارتان.
- داروهای رقيق‌کننده خون مانند وافارين.
- نوع خوراکی داروهای درمان ديابت مانند گلی‌بنکلاميد.
- ساير داروهای ضدقارچ مانند وريکونازول.
توجه: داروی فلوکونازول ممکن است با داروهای قلبی و فشارخون بالا، داروهای ديابت، داروهای آسم، داروهای بيماریهای روانی و افسردگی، داروهای بيماری سرطان، داروهای بيماری سل و داروهای ايدز تداخل داشته باشد. پس همانطور که می‌بينيد داروی فلوکونازول می‌تواند در صورت مصرف همزمان با طيف وسيعی از داروهای مورد استفاده در درمان بيماریهای مختلف تداخل ايجاد کند. پس موارد ذکر شده در بالا نمی‌تواند در برگيرنده تمامی تداخلات دارويی فلوکونازول باشد. به اين دليل حتماً بايد قبل از شروع به مصرف اين دارو ليست کاملی از داروهای مصرفی خود که شامل (تمام داروهای شيميايی، مکمل‌ها، ويتامين‌ها و داروهای گياهی) باشد را در اختيار پزشک معالجتان قرار دهيد.
موارد هشدار و احتياط در مصرف فلوکونازول
- پيش از شروع به مصرف داروی فلوکونازول در صورت حساسيت به آن يا ديگر داروهای ضدقارچ آزول مانند ايتراکونازول، کتوکونازول يا هر نوع آلرژی ديگر موضوع را به پزشک معالج خود اطلاع دهيد.
- گاهاً مصرف داروی ضدقارچ فلوکونازول باعث بروز سرگيجه میشود که بايد در چنين شرايطی از انجام کارهايی که نياز به هوشياری کامل دارند خودداری کرد.
- مصرف ماری‌جوانا و الکل سبب تشديد سرگيجه ناشی از مصرف فلوکونازول میشود. پس اگر ماری‌جوانا يا الکل مصرف می‌کنيد لازم است موضوع را با پزشک خود در ميان بگذاريد.
- در افراد سالمند احتمال بروز عوارض جانبی از جمله جوش و بثورات پوستی، استفراغ، اسهال و طولانی‌تر شدن زمان کيوتی بيشتر است.
- پايين آمدن سطح منيزيم يا پتاسيم خون هم ممکن است خطر طولانی شدن مدت زمان کيوتی را افزايش دهد. البته احتمال رخداد اين خطر در صورت استفاده از داروهای خاص مانند داروهای ادرارآور يا داشتن شرايطی مانند تعريق شديد، اسهال يا استفراغ افزايش می‌يابد.
- شکل مايع داروی فلوکونازول حاوی مقداری ساکاروز است. پس اگر در هضم شير و قندها مشکل داريد بهتر است قبل از مصرف شربت اين دارو با پزشک خود مشورت کنيد.
- در صورت استفاده طولانی‌مدت داروی ضدقارچ فلوکونازول بهتر است به شکل دوره‌ای با دادن آزمايشات مربوطه از عملکرد کبد البته در چارچوب تصميمات پزشک اطلاع يابيد.
- قبل از عمل جراحی ليست تمام داروهای مورد استفاده خود از جمله داروهای تجويز شده توسط پزشک، داروهای مصرفی بدون نسخه و محصولات دارويی گياهی را در اختيار پزشک يا دندانپزشک قرار دهيد.
- داروی درمان عفونت‌های قارچی، فلوکونازول ممکن است بر ريتم قلب از طريق ايجاد اختلال طولانی شدن زمان کيوتی تأثير بگذارد. در مواردی نادر ممکن است سبب بروز ضربان قلب نامنظم، سريع و کشنده يا علائمی ديگر مانند سرگيجه شديد شود که در اين حالت لازم است به اورژانس مراجعه شود.
- پيش از شروع به مصرف داروی درمان عفونت‌های قارچی، فلوکونازول بهتر است ليست تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک بدهيد. در صورت مصرف همزمان فلوکونازول با برخی از داروها يا مبتلا بودن به یک سری از بيماریهای خاص می‌تواند احتمال خطر افزايش زمان کيوتی را در الکتروکارديوگرام (نوار قلب) قوت ببخشد. پس در صورتی که مشکلات قلبی خاص نارسايی قلبی، ضربان قلب آهسته و طولانی بودن زمان کيوتی در الکتروکارديوگرام (نوار قلب) داريد يا سابقه خانوادگی ابتلا و مرگ ناشی از اين مشکلات خاص قلبی را داشته‌ايد حتماً بايد به پزشک خود اطلاع دهيد.
- در صورتی که مبتلا به بيماریهای نامبرده در زير هستيد قطعاً لازم است قبل از مصرف فلوکونازول سوابق پزشکی خود را در اختيار پزشک قرار دهيد.
- مبتلا بودن به بيماریهای کبدی
- مبتلا بودن به بيماری ايدز يا ويروس اچ آی وی
- داشتن بيماری سرطان
- داشتن مشکلات قلبی
- داشتن سابقه سندرم کيوتی طولانی‌مدت در خود يا يکی از اعضای خانواده
بايدها و نبايدهای مصرف فلوکونازول در بارداری
هر چند تحقيقات و آزمايشات کافی بر روی انسان در رابطه با مصرف و يا ممنوعيت مصرف داروی ضدقارچ فلوکونازول در دوران بارداری صورت نگرفته اما تحقيقات حيوانی نشان داده است که مصرف اين داروی ضدقارچ می‌تواند تأثير منفی روی جنين تا سه ماه اول بارداری داشته باشد. به همین دلیل اين دارو در دسته C برای بارداری قرار داده شده است. پس تا يک هفته بعد از قطع مصرف فلوکونازول برای پيشگيری از بارداری استفاده از روش‌های جلوگيری از بارداری توصيه میشود.
جهت درمان عفونت‌های مخمری واژينال استفاده از داروی فلوکونازول در اولويت قرار ندارد و ابتدا بايد داروهای قابل استفاده در داخل يا اطراف واژن مصرف شود. لازم است برای اطلاع از طريقه استفاده فلوکونازول برای عفونت واژن از پزشک زنان مشورت بگيريد. قابل توجه مادران شيرده که فلوکونازول می‌تواند از شير مادر به نوزاد منتقل شود. پس قبل از مصرف اين داروی ضدقارچ در دوران شيردهی با پزشک خود مشورت کنيد.
فارماکوکينتيک
نيمه عمر داروی فلوکونازول 30 ساعت است و بخش عمده آن از طريق ادرار دفع میشود.
نکات پراهميت در نگهداری از فلوکونازول
- داروی فلوکونازول را بايد دور از دسترس کودکان نگه داريد.
- شکل مايع داروی فلوکونازول را می‌توانید در يخچال نگهداری کنيد اما به شرطی که منجمد نشود و باقی‌مانده شربت (مايع) فلوکونازول را در صورتی که 2 هفته از تاريخ باز شدن دربش گذشته باشد بايد دور ريخت.
- داروی فلوکونازول را بايد در جايی خشک و خنک، به دور از تابش نور مستقيم و ما بين 15 تا 30 درجه سانتيگراد نگه داريد.
مقدار و روش مصرف داروی ضدقارچ فلوکونازول
- داخل بسته تمامی داروها بروشور دارويی جهت به دست آوردن اطلاعات کامل و دقيق درباره داروی داخل بسته وجود دارد. قبل از شروع مصرف داروی فلوکونازول بهتر است بروشور داخل بسته دارو را به دقت مطالعه کنيد تا نسبت به عوارض احتمالی اين داروی عفونت‌های قارچی آگاه‌تر شويد.
- دوز مصرفی داروی فلوکونازول از فردی به فرد ديگر متفاوت است و مقدار مصرف دارو به نوع و شرايط بيماری فرد بستگی دارد و لازم است دارو طبق تجويز پزشک مصرف شود.
- داروی فلوکونازول را می‌توان قبل يا بعد از غذا مصرف کرد.
- در صورت احساس بهبودی نبايد درمان با اين دارو را ترک کنيد. دوره درمان با اين داروی ضدقارچ را طبق نظر پزشک کامل کنيد. ترک دوره درمان می‌تواند سبب مقاوم‌تر شدن عفونت و حتی عود دوباره عفونت شود.
- در صورت بهبود نيافتن علائم عفونت بعد از 3 روز از مصرف داروی فلوکونازول بايد مجدداً به پزشک مراجعه کنيد. ممکن است عفونت قارچی شما پيچيده‌تر باشد و نياز به درمان توسط داروهای قوی‌تر داشته باشد.
- پيش از هر بار مصرف مايع فلوکونازول آن را به خوبی تکان داده و برای اندازه‌گيری مقدار مصرف از قاشق مخصوص سنجش دوز که داخل بسته شربت قرار دارد استفاده کنيد.
نشانه‌های اوردوز داروی فلوکونازول
از مهمترين و مشهودترين نشانه‌های مصرف بيش از حد فلوکونازول می‌توان به گيجی، توهم، تغييرات ذهنی، مشکل تنفس و در کل رفتار غيرطبيعی اشاره کرد . در صورت بروز مشکلات تنفسی يا غش کردن سريعاً از مرکز فوريت‌های پزشکی درخواست کمک کنيد.
داروهای هم‌گروه فلوکونازول
- وريکونازول
- کتوکونازول
- ايتراکونازول
- پوساکونازول
- ايساوکونازول
اشکال دارويی ضدقارچ فلوکونازول
- قرص فلوکونازول 50 ميلی‌گرم، 100 ميلی‌گرم، 150 ميلی‌گرم، 200 ميلی‌گرم
- کپسول فلوکونازول 50 ميلی‌گرم، 100 ميلی‌گرم، 150 ميلی‌گرم، 200 ميلی‌گرم
- سوسپانسيون خوراکی 200 ميلی‌گرم/ 5 ميلی‌ليتر
مکانيسم اثر داروی فلوکونازول
داروی ضدقارچ فلوکونازول از طريق مهار آنزيم سيتوکروم پی 450 موجب اختلال در توليد ارگوسترول که يک جزء حياتی برای غشای سلولی قارچ است آن‌ها را از بين می‌برد.
و در پايان
و در پايان با اطمينان می‌توان گفت داروی فلوکونازول را به هيچ وجه نبايد به فرد ديگری که علائمی مشابه شما دارد توصيه کنيد. قبل از مصرف دارو به تاريخ انقضای آن توجه کرده و در صورت تمام شدن تاريخ مصرف از مصرف آن خودداری کنيد. چنانچه مصرف يک دوز را فراموش کرده‌ايد در صورت نزديک بودن زمان دوز مصرفی بعدی از مصرف دوز فراموش شده خودداری کنيد. فراموش نکنيد اين دارو در دسته سی برای بارداری قرار دارد. درمان با اين دارو طولانی‌مدت است و تا پايان دوره درمانی از ايجاد وقفه خودداری کنيد.
- مطالب اين مقاله صرفاً جهت آگاهی بيشتر می‌باشد ونبايد در جهت خوددرمانی استفاده شود.
منابع
