سرطان استخوان اولیه: انواع، علائم و نشانه ها، درمان

سرطان استخوان می‌تواند از هر استخوانی در بدن شروع شود، اما این سرطان بیشتر بر روی لگن یا استخوان‌های طولانی در بازوها و پاها تأثیر می‌گذارد. سرطان استخوان اولیه بسیار نادر است و کمتر از یک درصد از کل سرطان‌های جدید تشخیص داده شده را تشکیل می‌دهد.

چندین نوع مختلف تومور در استخوان‌ها ایجاد می‌شود: تومورهای استخوان اولیه، که از بافت استخوان تشکیل شده و می‌توانند بدخیم (سرطانی) یا خوش‌خیم (غیرسرطانی) باشند و تومورهای متاستاتیک که از جای دیگری در بدن شروع شده و سپس در استخوان پخش می‌شوند و به آن سرطان استخوان ثانویه می‌گویند. برای مثال، سرطان سینه که در استخوان پخش شده است. در بزرگسالان، تومورهای سرطانی که به استخوان متاستاز شده‌اند بسیار شایع‌تر از سرطان اولیه استخوان هستند.

تومورهای استخوان اولیه بدخیم نسبت به تومورهای خوش‌خیم کمتر دیده می‌شوند. هر دو نوع تومورهای استخوانی اولیه ممکن است رشد کرده و بافت سالم استخوان را فشرده کنند، اما تومورهای خوش‌خیم معمولاً گسترش نمی‌یابند و یا بافت استخوانی را از  بین نمی‌برند و به ندرت تهدیدی برای سلامتی محسوب می‌شوند. سرطان‌های استخوان اولیه در گروه وسیع‌تری از سرطان‌ها به نام سارکوم قرار می‌گیرند.

اگرچه بیشتر انواع سرطان می‌توانند به استخوان گسترش یابند، احتمال متاستاز استخوان به ویژه با سرطان‌های خاصی از جمله سرطان سینه، ریه و پروستات بیشتر است. تومورهای متاستاتیک در استخوان می‌توانند باعث شکستگی، درد و سطح غیر طبیعی کلسیم در خون شوند که به آن هیپرکلسمی می‌گویند.

ساختار استخوان‌ها

یک فرد معمولی سالم بیش از ۲۰۰ استخوان دارد که دارای عملکردهای زیر است:

• از اندام‌های داخلی محافظت می‌کند
• به عضلات متصل شده تا حرکت کنند
• حاوی مغز استخوان است که سلول‌های خونی جدید را تولید و ذخیره می‌کند
• پروتئین‌ها، مواد معدنی و مواد مغذی مانند کلسیم را ذخیره می‌کند

استخوان‌ها از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده‌اند، از جمله یک لایه بیرونی سخت (معروف به استخوان غشایی) و یک هسته داخلی اسفنجی (معروف به استخوان اسفنجی). مغز استخوان در این هسته اسفنجی قرار دارد. غضروف ماده سختی در انتهای هر استخوان است که به یک استخوان اجازه می‌دهد تا در مقابل دیگری حرکت کند. این نقطه تلاقی مفصل خوانده می‌شود.

علائم نشان دهنده سرطان استخوان

سرطان استخوان می‌تواند روی هر استخوانی تأثیر بگذارد، اما بیشتر در استخوان‌های بلند پاها یا بازوها ایجاد می‌شود. علائم اصلی شامل موارد زیر است:

• درد مداوم استخوان که با گذشت زمان بدتر می‌شود و تا شب ادامه می‌یابد
• تورم و قرمزی (التهاب) بر روی استخوان ، که در صورت نزدیک بودن استخوان آسیب دیده به مفصل می‌تواند حرکت را دشوار کند
• وجود توده قابل توجه بر روی استخوان
• استخوان ضعیفی که راحت می‌شکند
• تب غیرقابل توجیه
• کاهش وزن بدون دلیل
• خستگی شدید

چنان‌چه درد استخوان‌تان شب‌ها بدتر شد و مصرف مسکن هم کمکی به بهبود نکرد، حتماً با پزشک‌تان در این خصوص صحبت کنید.

دلایل احتمالی سرطان استخوان اولیه

علت بیشتر سرطان‌های استخوان ناشناخته است. تعداد کمی از سرطان‌های استخوان با عوامل ارثی مرتبط هستند. محققان عوامل متعددی را شناسایی کرده‌اند که احتمال ابتلا به این تومورها را افزایش می‌دهد. در ادامه برخی از این عوامل بررسی می‌شوند:

• درمان سرطان قبلی با پرتودرمانی، شیمی درمانی یا پیوند سلول‌های بنیادی
• برخی شرایط ارثی
• برخی شرایط استخوان خوش خیم

روش‌های تشخیص سرطان استخوان

برای تشخیص سرطان استخوان، متخصص در مورد علائم و سوابق پزشکی‌تان سؤال خواهد کرد و معاینه جسمی را انجام می‌دهد همچنین ممکن است دستور انجام تست‌های آزمایشگاهی و دیگر آزمایش‌های تشخیصی را بدهد. این آزمایشات ممکن است موارد زیر را شامل شوند:

• اشعه X– اشعه ایکس می‌تواند محل، اندازه و شکل تومور استخوانی را نشان دهد. چنان‌چه اشعه ایکس نشان دهد که یک ناحیه غیرطبیعی به نظر می‌رسد و این احتمال وجود دارد که سرطانی باشد، پزشک آزمایشات ویژه تصویربرداری را توصیه می‌کند. حتی اگر اشعه ایکس نشان دهد که ناحیه غیرطبیعی خوش خیم است، ممکن است پزشک بخواهد آزمایش‌های بیشتری را انجام دهد، به خصوص اگر بیمار درد غیر معمول یا مداوم را تجربه کرده باشد.

• اسکنCT – اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT) که مجموعه‌ای از تصاویر با جزئیات از نواحی داخل بدن است. این تصاویر توسط رایانه‌ای متصل به دستگاه اشعه ایکس از زوایای مختلف گرفته می‌شود.
• MRI – یک روش تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) که از یک آهنربای قدرتمند متصل به یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از نواحی داخل بدن بدون استفاده از اشعه X استفاده می‌کند.
• اسکنPET – اسکن (PET) ، که در آن مقدار کمی گلوکز رادیواکتیو (قند) به رگ تزریق می‌شود و یک اسکنر برای تهیه تصاویر دقیق و رایانه‌ای از نواحی داخل بدن که در آن گلوکز استفاده شده، به کار می‌رود. از آن جا که سلول‌های سرطانی اغلب از گلوکز بیشتری نسبت به سلول‌های طبیعی استفاده می‌کنند، می‌توان از تصاویر برای یافتن سلول‌های سرطانی در بدن استفاده کرد.

• اسکن استخوان- اسکن استخوان، تستی است که در آن مقدار کمی از مواد رادیواکتیو به رگ خونی تزریق می‌شود و از طریق جریان خون عبور می‌کند. سپس در استخوان‌ها جمع شده و توسط یک اسکنر تشخیص داده می‌شود.

• آنژیوگرام – تصویری از رگ‌های خونی به وسیله اشعه ایکس است.

• نمونه‌برداری از بافت زنده- برای تعیین وجود سرطان جراح ممکن است یک نمونه از بافت تومور استخوان را برداشته که بیوپسی نیز نامیده می‌شود. نمونه براری از طریق سوزن، از طریق برش یا از طریق جراحی انجام می‌گیرد. در طی بیوپسی از طریق سوزن، جراح سوراخ کوچکی در استخوان ایجاد می‌کند و با یک ابزار سوزن مانند، نمونه‌ای از بافت را از تومور خارج می‌کند. برای انجام بیوپسی جراحی، جراح کل یک ناحیه بزرگ یا مشکوک را برای تشخیص جدا می‌کند. در بیوپسی برش، جراح به داخل تومور وارد شده و نمونه‌ای از بافت را برمی دارد. بیوپسی به بهترین وجه توسط یک انکولوژیست ارتوپدی (پزشک متخصص در معالجه سرطان استخوان) انجام می شود، زیرا محل برش در نمونه برداری می‌تواند روی گزینه‌های بعدی جراحی تأثیر بگذارد. یک آسیب شناس یا پاتولوژیست (پزشکی که با مطالعه سلول‌ها و بافت‌ها در زیر میکروسکوپ بیماری را شناسایی می کند) بافت را معاینه کرده تا سرطان را تشخیص دهد.
• آزمایش خون- آزمایشی است برای تعیین سطح دو آنزیم به نامهای آلکالین فسفاتاز و لاکتات دهیدروژناز. مقادیر زیاد این آنزیم‌ها ممکن است در خون افراد مبتلا به برخی از انواع سرطان استخوان وجود داشته باشد. سطح بالای آلکالین فسفاتاز هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌هایی که بافت استخوان را تشکیل می‌دهند بسیار فعال هستند – وقتی کودکان در حال رشد هستند، وقتی استخوان شکسته در حال ترمیم است و یا بیماری یا تومور باعث ایجاد بافت غیر طبیعی استخوان می‌شود سطح این آنزیم بالا می‌رود. از آنجا که مقادیر بالای آنزیم آلکالین فسفاتاز در کودکان و نوجوانان در حال رشد طبیعی است این آزمایش، شاخص قابل اعتمادی برای تشخیص سرطان استخوان نیست.

انواع مختلف سرطان استخوان اولیه

براساس نوع سلول محل شروع سرطان، سرطان‌های استخوان به انواع جداگانه ای تقسیم می‌شوند. متداول‌ترین انواع سرطان استخوان عبارتند از:

استئوسارکوما

استئوسارکوما از سلول‌های تشکیل دهنده استخوان به نام استئوبلاست در بافت استخوانی (بافت استخوان نابالغ) ایجاد می‌شود. این تومور به طور معمول در بازو در نزدیکی شانه و پا در نزدیکی زانو در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان رخ می‌دهد. در عین حال ممکن است در هر استخوانی مخصوصاً در بزرگسالان مسن بروز کند. اغلب به سرعت رشد کرده و در قسمت‌های دیگر بدن از جمله ریه‌ها پخش می‌شود. خطر بروز استئوسارکوما در بین کودکان و نوجوانان در سنین ۱۰ تا ۱۹ سالگی بیشتر است. احتمال ابتلای مردان نسبت به زنان به این سرطان بیشتر بوده و در بین کودکان، پوکی استخوان در سیاهپوستان و سایر گروه‌های نژادی بیشتر از سفیدپوستان است. اما در بین بزرگسالان در سفیدپوستان شایع‌تر از سایر گروه‌های نژادی است. افرادی که به بیماری پاژه پستان (بیماری خوش‌خیم استخوان که با رشد غیرطبیعی سلول های استخوانی جدید همراه است) مبتلا هستند یا سابقه تشعشعات به استخوان‌های آن‌ها وجود دارد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به استئوسارکوما هستند.

کندروسارکوم

کندروسارکوم در بافت غضروف شروع می‌شود. غضروف نوعی بافت همبند است که انتهای استخوان‌ها و مفاصل را پوشش می‌دهد. کندروسارکوم اغلب در لگن، ران و شانه شکل می‌گیرد و معمولاً به آرامی رشد می‌کند، اگرچه گاهی اوقات می‌تواند به سرعت رشد کرده و به قسمت‌های دیگر بدن نیز سرایت کند. کندروسارکوم عمدتاً در بزرگسالان مسن (بالای ۴۰ سال) رخ می‌دهد. خطر ابتلا به کندروسارکوم با افزایش سن بیش‌تر می‌شود. یک نوع نادر از کندروسارکوم به نام کندروسارکوم خارج استخوانی وجود دارد که در غضروف استخوان تشکیل نمی‌شود. در عوض، در بافت نرم قسمت فوقانی بازوها و پاها شکل می‌گیرد.

سارکوم یوئینگ

سارکوم یوئینگ معمولاً در استخوان ایجاد می‌شود اما ممکن است به ندرت در بافت نرم (عضله ، چربی ، بافت فیبری ، رگ های خونی یا سایر بافت های پشتیبان) ایجاد شود. سارکوم‌های یوئینگ به طور معمول در لگن، پاها یا دنده‌ها شکل می‌گیرند، اما می‌توانند در هر استخوانی آغاز شوند. این تومور اغلب به سرعت رشد کرده و در قسمت‌های دیگر بدن از جمله ریه‌ها گسترش می‌یابد. خطر ابتلا به سارکوم یوئینگ در کودکان و نوجوانان کمتر از ۱۹ سال بیشتر است. پسران بیشتر از دختران به این سارکوم مبتلا می‌شوند. سارکوم یوئینگ در سفیدپوستان بسیار بیشتر از سیاه پوستان یا آسیایی‌ها رخ می‌دهد.

کوردوما

کوردوما یک تومور بسیار نادر است که در استخوان‌های ستون فقرات شکل می‌گیرد. این تومورها معمولاً در بزرگسالان مسن اتفاق می‌افتد و به طور معمول در پایه ستون فقرات (ساکروم) و در پایه جمجمه شکل می‌گیرد. مردان دو برابر بیشتر از زنان مبتلا به کوردوما تشخیص داده می‌شوند. هنگامی که در افراد جوان و کودکان اتفاق می‌افتد، معمولاً در قاعده جمجمه و ستون فقرات گردنی مشاهده می‌شود.

روش‌های رایج در درمان سرطان استخوان اولیه

بسته به نوع، اندازه، محل و مرحله سرطان و همچنین سن و سلامت عمومی فرد راه‌های درمان سرطان استخوان متفاوت است. روش‌های درمانی سرطان استخوان شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، جراحی سرمایشی و درمان هدفمند است.

• جراحی

جراحی یک روش درمانی معمول برای سرطان استخوان است. جراح کل تومور را برداشته و سعی می‌کند که با استفاده از تکنیک‌های مخصوص جراحی میزان آسیب به بافت سالم برداشته شده به همراه تومور را به حداقل برسد.

پیشرفت‌های چشمگیر در تکنیک‌های جراحی و درمان تومور قبل از عمل، این امکان را برای اکثر بیماران مبتلا به سرطان استخوان در بازو یا پا فراهم کرده است که از انجام اقدامات جراحی رادیکال (یعنی برداشتن کل اندام) خودداری کنند. با این حال، بیشتر بیمارانی که تحت عمل جراحی عضو قرار دارند، برای بازیابی عملکرد عضو تحت جراحی به عمل ترمیمی احتیاج دارند.

• شیمی درمانی

شیمی درمانی استفاده از داروهای ضد سرطان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. بیمارانی که مبتلا به سارکوم یوئینگ (تازه تشخیص داده شده و یا عودکننده) یا استئوسارکوما تازه تشخیص داده شده هستند، معمولاً قبل از عمل جراحی، ترکیبی از داروهای ضد سرطان را دریافت می‌کنند. شیمی‌درمانی به طور معمول برای درمان کندروسارکوم یا کوردوما استفاده نمی‌شود.

• پرتودرمانی

پرتودرمانی یا رادیوتراپی شامل استفاده از اشعه X پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. این روش درمانی ممکن است همراه با جراحی استفاده شود. این روش اغلب برای درمان سارکوم یوئینگ استفاده می‌شود. همچنين ممكن است با ساير روش‌ها برای درمان استئو ساركوما ، كندروساركوم و كوردوما مورد استفاده قرار گيرد، به ويژه هنگامي كه بعد از جراحی مقدار كمي از سرطان وجود دارد. همچنین ممکن است برای بیمارانی که جراحی ندارند، استفاده شود.

 یک روش از پرتودرمانی داخلی استفاده از یک ماده رادیواکتیو است که در استخوان جمع می‌شود و به آن ساماریوم گفته می‌شود. این شیوه می‌تواند به تنهایی یا با روش پیوند سلول‌های بنیادی برای درمان نوعی از استئو سارکوما استفاده شود که پس از درمان، در استخوانی متفاوت عود کرده است.

• جراحی سرمایشی

جراحی سرمایشی استفاده از نیتروژن مایع برای انجماد و از بین بردن سلول‌های سرطانی است. این روش گاهی اوقات می‌تواند به جای جراحی معمولی برای از بین بردن تومورهای استخوانی استفاده شود.

• درمان هدفمند

در درمان هدفمند از دارویی استفاده می‌شود که بر روی یک ملکول خاص که در رشد و گسترش سلول‌های سرطانی نقش دارد، تأثیر می‌گذارد. نوعی آنتی بادی مونوکلونال در درمان هدفمند وجود دارد که برای معالجه بزرگسالان و نوجوانانی که از لحاظ اسکلتی بالغ هستند ودارای تومور جی سی تی هستند، تأیید شده است. این نوع تومور معمولاً با جراحی قابل درمان نیست. این آنتی بادی از تخریب استخوان ناشی از نوعی سلول استخوانی به نام استئوکلاست جلوگیری می‌کند.

عوارض جانبی درمان سرطان استخوان اولیه چیست

احتمال مواجهه با عوارض جانبی درمان، برای افرادی که به دلیل ابتلا به سرطان استخوان تحت درمان قرار گرفته‌اند، با افزایش سن بیشتر می‌شود. این عوارض به نوع درمان و سن بیمار بستگی دارد و بر قلب، ریه، شنوایی، باروری و استخوان تأثیر می‌گذارد. از دیگر عوارض جانبی درمان سرطان استخوان اولیه می‌توان به مشکلات عصبی و ابتلا به سرطان دوم (لوسمی حاد میلوئیدی، و سارکوم ناشی از تشعشع) اشاره کرد. درمان تومورهای استخوانی با جراحی سرمایشی ممکن است منجر به از بین رفتن بافت استخوانی شده و منجر به شکستگی شود، اما ممکن است این اثرات بلافاصله بعد از درمان اولیه دیده نشود.

سرطان استخوان گاهی به ویژه در ریه‌ها متاستاز می‌شود، یا می‌تواند در همان محل یا در استخوان‌های دیگر بدن عود کند. افرادی که به سرطان استخوان مبتلا شده‌اند باید به‌طور مرتب به پزشک مراجعه کنند و سریعاً باید علائم غیرمعمول را گزارش دهند. پیگیری برای انواع و مراحل مختلف سرطان استخوان متفاوت است. به طور کلی، بیماران اغلب توسط پزشک معاینه می‌شوند و آزمایش خون و تست اشعه ایکس منظم دارند. پیگیری منظم این اطمینان را می‌دهد که مشکلات در اسرع وقت درمان می‌شوند.

کلام پایانی

سرطان استخوان می‌تواند به عنوان یک سرطان اولیه یا ثانویه توسعه یابد. این دو نوع سرطان متفاوت هستند و در این مقاله تنها اطلاعات مربوط به سرطان استخوان اولیه بیان شده است. سرطان اولیه استخوان  به این معنی است که سرطان در یک استخوان شروع می‌شود. ممکن است در سطح، در لایه بیرونی یا در مرکز استخوان ایجاد شود. با رشد تومور، سلول‌های سرطانی  تکثیر و استخوان را از بین می‌برند. در صورت عدم درمان، سرطان اولیه استخوان می‌تواند در سایر نقاط بدن گسترش یابد. سرطان استخوان  ثانویه به این معنی است که سرطان در قسمت دیگری از بدن (مثلاً پستان یا ریه) شروع شده و به استخوان‌ها سرایت کرده است. سرطان استخوان اولیه انواع مختلفی دارد که از راه‌های متفاوتی مانند سی تی اسکن، ام آر آی، تست خون و دیگر روش‌ها قابل تشخیص هستند. بسته به نوع سرطان و میزان پیشرفت آن درمان‌هایی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی، جراحی، درمان هدفمند و جراحی سرمایشی قابل استفاده هستند. این نوع سرطان چندان رایج نیست و برخی عوامل در ابتلا به آن نقش دارند.