درمان هدفمند سرطان، پایه و اساس پزشکی دقیق است. درمان هدفمند روشی در درمان سرطان است که پروتئین هایی را مورد هدف قرار می‌دهد که کنترل کننده نحوه رشد، تقسیم و گسترش سلول‌های سرطانی هستند. از آن جایی که محققان اطلاعات بیشتری در مورد تغییرات DNA و پروتئین‌هایی که منجر به سرطان می‌شوند به دست آورده‌اند، می‌توان  به درمان‌هایی که  این پروتئین ها را هدف قرار می‌دهند امیدوار بود.

در دی ان ای (DNA) ژن‌های سلول‌های سرطانی تغییراتی به وجود می‌آید که باعث می‌شود این سلول‌ها با سلول‌های طبیعی متفاوت باشند. بدین معنی که این سلول‌ها رفتار متفاوتی دارند. سلول‌های سرطانی می‌توانند سریع‌تر از سلول‌های طبیعی رشد کرده و گاهی نیز گسترش یابند. عملکرد درمان هدفمند سرطان هدف قرار دادن اختلافاتی که یک سلول سرطانی دارد.

تغییرات ژنتیکی که باعث ایجاد یک نوع سرطان می‌شوند غالباً با تغییرات ژنتیکی نوع دیگری از سرطان متفاوت هستند. به عنوان مثال، تغییراتی که باعث رشد سرطان ریه می‌شوند می‌توانند از مواردی که باعث رشد سرطان پستان می‌شوند، متفاوت باشند. در واقع ممکن است تغییر در ژن های فردی که مبتلا به سرطان ریه است با تغییرات ژنتیکی در شخص دیگری که مبتلا به سرطان ریه است متفاوت باشد.

درمان هدفمند سرطان اختلافاتی را هدف قرار می‌دهد که به رشد سرطان کمک می‌کنند. اهداف مختلفی در سلول‌های سرطانی وجود دارند و همچنین داروهای مختلفی وجود داشته که این اهداف را هدف قرار می‌دهند.

انواع درمان هدفمند در سرطان

بیشتر درمان‌های هدفمند یا داروهای مولکولی کوچک یا آنتی بادی های مونوکلونال هستند.

• داروهای مولکولی به اندازه کافی کوچک هستند که به راحتی وارد سلول‌ها شوند، بنابراین از آن‌ها برای اهدافی که درون سلول‌ها هستند، استفاده می‌شود.
• آنتی بادی‌های مونوکلونال، همچنین به عنوان آنتی بادی‌های درمانی شناخته می‌شوند، پروتئین‌هایی هستند که در آزمایشگاه تولید می‌شوند. این پروتئین‌ها برای اتصال به اهداف خاص موجود در سلول‌های سرطانی طراحی شده‌اند. برخی از آنتی بادی‌های مونوکلونال سلول‌های سرطانی را علامت گذاری کرده، به طوری که توسط سیستم ایمنی بدن بهتر دیده شده و از بین می‌روند. سایر آنتی بادی‌های مونوکلونال مستقیماً رشد سلول‌های سرطانی را متوقف کرده و یا باعث شده این سلول‌ها خود را تخریب کنند. دیگر آنتی بادی‌ها مواد سمی را به سلول‌های سرطانی منتقل می‌کنند.

درمان هدفمند برای چه کسانی مناسب است؟

برای برخی از انواع سرطان، بیشتر بیماران مبتلا به آن سرطان برای داروی خاصی دارای هدف مشخصی در سلول‌های سرطانی هستند، بنابراین می‌توانند با آن دارو درمان شوند. اما بیشتر اوقات، تومور نیاز به آزمایش دارد تا مشخص شود آیا دارای اهدافی است که برای آن‌ها دارو موجود باشد و یا خیر.

برای اینکه تومور برای اهداف آزمایش شود ، ممکن است نیاز به انجام نمونه برداری باشد. نمونه برداری روشی است که در آن پزشک بخشی از تومور را برای آزمایش برمی‌دارد. خطراتی در نمونه برداری وجود دارد که بسته به اندازه تومور و مکانی که در آن قرار دارد متفاوت است. پزشک در مورد خطرات انجام نمونه برداری برای نوع تومور شما توضیح خواهد داد.

چگونگی عملکرد درمان هدفمند در مقابل سرطان

بیشتر انواع درمان هدفمند با ایجاد تداخل در کار پروتئین‌های خاصی که به رشد و گسترش تومورها در بدن کمک می‌کنند در درمان سرطان مؤثر هستند. آن‌ها از بسیاری جهات سرطان را درمان می‌کنند. انواع درمان هدفمند می‌توانند:

• به سیستم ایمنی بدن کمک کرده تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرند.

یکی از دلایل رشد سلول‌های سرطانی پنهان ماندن این سلول‌ها از سیستم ایمنی بدن است. برخی از درمان‌های هدفمند می‌توانند سلول‌های سرطانی را  علامت گذاری کرده، بنابراین سیستم ایمنی بدن آن‌ها را پیدا کرده و از بین می‌برد. سایر روش‌های درمان هدفمند به تقویت سیستم ایمنی بدن برای عملکرد بهتر در برابر سرطان کمک می‌کنند.

• از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کنند.

سلول‌های سالم در بدن، با دریافت سیگنال‌های قوی تقسیم شده و سلول‌های جدید به وجود می‌آیند. این سیگنال‌ها به پروتئین‌های موجود در سطح سلول متصل شده و به سلول‌ها فرمان تقسیم شدن می‌دهند. این فرایند سلول‌هایی را که  بدن به آن‌ها نیاز دارد را تشکیل می‌دهد. اما برخی از سلول‌های سرطانی در پروتئین‌های سطح خود تغییراتی دارند که به آن‌ها فرمان تقسیم شدن می‌دهد-چه با وجود سیگنال و چه  بدون آن. برخی از درمان‌های هدفمند در کار این پروتئین‌ها مداخله کرده و از ارسال پیام به سلول‌ها برای تقسیم شدن جلوگیری می‌کنند. این روند به کند شدن رشد کنترل نشده سرطان کمک می‌کند.

• سیگنال‌هایی را که به شکل گیری رگ‌های خونی کمک کرده متوقف کنند.

تومورها برای رشد باید عروق خونی جدید تشکیل دهند. در فرآیندی به نام آنژیوژنز، این رگ‌های خونی جدید در پاسخ به سیگنال‌های تومور شکل می‌گیرند. برخی از روش‌های هدفمند به عنوان مهارکننده آنژیوژنز به منظور جلوگیری از شکل گیری رگ‌های خونی در کار این سیگنال‌ها مداخله می‌کنند. بدون منبع خون ، تومورها کوچک باقی می‌مانند و یا اگر توموری از قبل خون داشته باشد، این روش‌های درمانی می‌توانند باعث از بین رفتن رگ‌های خونی شوند و این باعث کوچک شدن تومور می‌شود.

• مواد کشنده سلول را به سلول‌های سرطانی انتقال دهند.

برخی از آنتی بادی‌های مونوکلونال با سموم، داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی ترکیب می‌شوند. هنگامی که این آنتی بادی‌های مونوکلونال به اهداف روی سطح سلول‌های سرطانی متصل شوند، سلول‌ها مواد کشته کننده سلول را جذب کرده و باعث مرگ آن‌ها می‌شوند. سلول‌هایی که هدف ندارند، آسیب نمی‌بینند.

• باعث مرگ سلول سرطانی شوند.

 سلول‌های سالم وقتی آسیب می‌بینند یا دیگر نیازی به آن‌ها نیست به طور منظم می‌میرند. اما سلول‌های سرطانی روش‌هایی برای جلوگیری از این روند مرگ دارند. برخی از درمان‌های هدفمند می‌توانند باعث شوند سلول‌های سرطانی روند مرگ سلولی را طی کنند.

• باعث شوند هورمونهای مورد نیاز برای رشد سرطان تأمین نشوند.

برخی از سرطان‌های پستان و پروستات برای رشد به هورمون‌های خاصی احتیاج دارند. هورمون درمانی نوعی از درمان هدفمند است که می تواند از دو طریق عمل کند. برخی از هورمون درمانی ها باعث می‌شوند بدن شما از ایجاد هورمون‌های خاص جلوگیری کنند. برخی دیگر مانع از عملکرد هورمون ها بر روی سلول‌های شما از جمله سلول های سرطانی می شوند.

چرا درمان هدفمند

درمان هدفمند برای انواع سرطان مناسب نیست. آن‌ها یکی از روش‌های درمانی برای برخی سرطان‌ها هستند. به عنوان مثال، ملانوما و برخی از انواع سرطان خون و برای سایر انواع سرطان تحت آزمایشات بالینی قرار دارند.

ضرورت نیاز شما به درمان‌های هدفمند به موارد زیر بستگی دارد:

• نوع سرطان
• سرطان تا چه اندازه‌ای گسترش یافته است (مرحله آن)
• سایر درمان‌های سرطان که دریافت کرده‌اید

نقاط ضعف درمان هدفمند

درمان هدفمند اشکالاتی دارد که شامل موارد زیر است:

• سلول‌های سرطانی می‌توانند در برابر درمان هدفمند مقاوم شوند. به همین دلیل، ممکن است در صورت استفاده با سایر انواع درمان هدفمند یا سایر روش‌های درمان سرطان مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی، بهتر عمل کنند.
• داروهای برخی از اهداف به سختی تولید می‌شوند. از دلایل این امر می‌توان به ساختار هدف، عملکرد هدف در سلول یا هر دو اشاره کرد.

عوارض جانبی درمان هدفمند

درمان هدفمند می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. عوارض جانبی به نوع درمان هدفمندی که دریافت کرده‌اید و واکنش بدن به درمان بستگی دارد.

شایع‌ترین عوارض جانبی درمان هدفمند شامل اسهال و مشکلات کبدی است. سایر عوارض جانبی ممکن است شامل مشکلات مربوط به لخته شدن خون و بهبود زخم‌ها، فشار خون بالا، خستگی، زخم دهان، تغییر ناخن‌ها، از بین رفتن رنگ مو و مشکلات پوستی باشد. مشکلات پوستی شامل بثورات یا خشکی پوست است. به ندرت نیز ممکن است سوراخی در دیواره مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، مقعد و یا کیسه صفرا ایجاد شود.

برای بسیاری از این عوارض جانبی داروهایی وجود دارد. این داروها ممکن است از بروز عوارض جانبی جلوگیری کرده و یا به محض بروز، این عوارض درمان شوند. بیشتر عوارض جانبی درمان هدفمند پس از پایان درمان از بین می‌روند.

روش‌های دریافت درمان هدفمند

روش‌های دریافت درمان هدفمند محدود هستند و به دو روش زیر دارو به شما داده می‌شود:

• قرص یا کپسول‌های بسیار کوچک که می توانید ببلعید.
• آنتی بادی‌های مونوکلونال که معمولاً از طریق یک سوزن در رگ دریافت می‌شوند.

بسته به روش تجویز، ممکن است در خانه درمان هدفمند را دریافت کرده و یا در مطب، کلینیک یا بخش سرپایی در بیمارستان، آن را دریافت نمایید. این که هر چند وقت یک بار این درمان برای شما تجویز می‌شود به موارد زیر بستگی دارد:

• نوع سرطان و پیشرفت آن
• نوع درمان هدفمند
• نحوه واکنش بدن به درمان

ممکن است هر روز، هر هفته یا هر ماه از این درمان استفاده کنید. برخی از درمان‌های هدفمند در یک چرخه ارائه می‌شوند. چرخه دوره‌ای از درمان و به دنبال آن یک دوره استراحت است. دوره استراحت به بدن شما فرصت می‌دهد سلول‌های سالم و جدیدی را بسازد.

نحوه اثرگذاری درمان هدفمند

درمان هدفمند به طرق مختلف افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این که شما چه احساسی دارید، به وضعیت جسمی شما قبل از درمان، نوع سرطان، میزان پیشرفت آن، نوع درمان هدفمند دریافت شده و میزان مصرف آن بستگی دارد. پزشکان و پرستاران نمی‌توانند به طور قطعی بدانند که در طول درمان چه حسی خواهید داشت.

در حین دریافت درمان هدفمند پزشک با انجام معاینات جسمی و پرسیدن سؤالاتی در خصوص این که چه احساسی دارید، روند درمان را تحت نظر دارد. همچنین آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش خون، اشعه ایکس و انواع مختلفی از اسکن را انجام خواهید داد. این ویزیت‌ها و آزمایشات منظم به پزشک کمک می‌کند تا بداند آیا درمان هدفمند مؤثر بوده است و یا خیر.

کلام پایانی

درمان هدفمند یک روش درمان سرطان است که از داروها برای هدف قرار دادن ژن‌ها و پروتئین‌های خاص که در رشد و بقای سلول‌های سرطانی نقش دارند استفاده می‌کند. درمان هدفمند می‌تواند بر محیط بافتی که به رشد و زنده ماندن سرطان کمک می کند تأثیر گذاشته و یا می‌تواند سلول‌های مرتبط با رشد سرطان مانند سلول‌های رگ را هدف قرار دهد. پزشکان اغلب از درمان هدفمند به همراه شیمی درمانی و سایر روش‌های درمانی استفاده می‌کنند.