هر آنچه از بیماری اوتیسم باید بدانیم
اوتیسم چیست؟
طیف اختلال اوتیسم یا ASD یک اصطلاح کلی برای توضیح مجموعه‌ای از اختلالات تکاملی-نولوژیکی است. از خصوصیات این بیماری مشکلات اجتماعی و اختلال در برقراری روابط اجتماعی عنوان شده است. افراد مبتلا به این بیماری از خود علایق و الگوهای رفتاری تکراری، کلیشه‌ای و محدود نشان می‌دهند. ADS در بسیاری از افراد در سرتاسر جهان دیده شده و ربطی به نژاد، فرهنگ و یا شرایط اقتصادی ندارد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا در سال 2014 عنوان کرد که تقریباً از هر 60 بچه یک نفر به اوتیسم مبتلا است. این اختلال به نسبت 1 به 4 بیشتر در پسرها دیده می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که این بیماری در حال افزایش بوده اما برخی این افزایش را ناشی از افزایش تشخیص بیماری می‌دانند و نه افزایش موارد مبتلا. در هر صورت شرایط محیطی می‌تواند ابتلا به این اختلال را تسریع کند.
انواع متفاوت از بیماری اوتیسم کدام است؟
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر می‌گردد نحوه تشخیص بسیاری از بیماری‌های ذهنی را توضیح داده است. پنجمین چاپ این راهنمای تشخیصی که در سال 2013 منتشر شد پنج مدل مختلف از این اختلال را گزارش کرده است:
- همراه یا بدون اختلالات منطقی
- همراه یا بدون اختلالات زبان
- همراه با یک اختلال پزشکی یا شرایط ژنتیکی خاص و یا فاکتورهای محیطی
- همراه با یک اختلال تکامل نورولوژیکی دیگر و یا اختلالات ذهنی یا رفتاری
- همراه با کاتاتونیا (نوعی جنون)
افراد می‌توانند توسط یک یا چند مورد از عوامل فوق تشخیص داده شوند. قبل از راهنما و تشخیص بیماری DSM-5، افراد در طیف اوتیسم به یکی از موارد زیر تشخیص داده می‌شدند:
- اختلالات اوتیسمی
- سندروم آسپرگر
- اختلال رشدی فراگیر (PDD-NOS)
- اختلال از هم گسیختگی کودکی (Disintegrative)
به این نکته توجه کنید که افرادی که قبلاً با این اختلال‌ها تشخیص داده شده‌اند نیاز به ارزیابی دوباره ندارند . تشخیص آن‌ها درست است. براساس DSM-5 تشخیص وسیع‌تر ASD اختلالات دیگری مانند سندروم آسپرگر را نیز در برمی‌گیرد.
علائم اختلال اوتیسم چیست؟
علائم اوتیسم معمولاً در سنین بچگی به طور واضح مشاهده شده و بهترین زمان تشخیص آن بین 12 تا 24 ماهگی نوزاد است. اگرچه ممکن است در سنین بالاتر نیز علائم بروز پیدا کنند. معمولاً علائم اوتیسم را به دو گروه تقسیم‌بندی می‌کنند: مشکل در برقراری رابطه و تعاملات اجتماعی و یا رفتار و فعالیت‌های تکراری و دارای الگوی خاص.
1- مشکل در برقراری رابطه و تعاملات اجتماعی شامل:
- عدم‌توانایی در بروز احساسات، علایق و یا عدم‌توانایی در ایجاد یک مکالمه پویا
- مشکلات در برقراری روابط غیرکلامی مانند مشکل در برقراری ارتباط چشمی یا زبان بدن
- مشکل در برقراری و حفظ روابط شخصی
2- الگوهای تکراری و محدود رفتار یا فعالیت شامل:
- حرکات، احساسات یا رفتارهای تکراری
- پایبندی سخت به رفتار یا روتین‌های زندگی
- افزایش و یا کاهش حساسیت به اطلاعات حسی دریافتی از محیط اطراف مانند واکنش‌های منفی به صداهای خاص
- مشغله و یا علایق ثابت
افراد در گروه علائم مختص به خود شناسایی می‌شوند و شدت علائم آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. به منظور تشخیص ASD فرد مورد نظر باید تمامی سه مورد از علائم گروه اول و حداقل دو مورد از موارد گروه دوم را نشان دهد.
چه چیزی باعث بیماری ASD می‌شود؟
دلیل اصلی ASD ناشناخته است. تحقیقات اخیر در این زمینه نشان می‌دهد که هیچ عامل بخصوصی جهت ایجاد این اختلال وجود ندارد. براساس مؤسسه ملی اختلالات نورولوژیک عوامل ژنتیکی و محیطی به یک میزان در بروز این اختلال مؤثر هستند. برخی از ریسک فاکتورهای اوتیسم شامل:
- وجود سابقه این بیماری در خانواده
- جهش‌های ژنتیکی
- سندروم X شکننده و دیگر اختلالات ژنتیکی
- تولد از پدر و مادر سن بالا
- وزن پایین هنگام تولد
- عدم‌تعادل متابولیسمی
- تماس با فلزات سنگین و توکسین‌های محیطی
- تاریخچه عفونت‌های ویروسی
- مصرف مقادیر بالای والپروئیک‌اسید یا تالیدومید
چه تست‌هایی به منظور تشخیص اوتیسم انجام می‌شود؟
تشخیص این اختلال شامل پایش‌های مکرر، تست‌های ژنتیکی و ارزیابی‌های بالینی عنوان شده است.
پایش‌های رشد
آکادمی طب کودکان آمریکا (AAP) پیشنهاد می‌کند که تمامی کودکان 18 تا 24 ماه به منظور پایش ASD غربالگری شوند. غربالگری باعث تشخیص زودهنگام بیماری و سپس مداخلات پزشکی خواهد شد. در بسیاری از نقاط دنیا چک لیستی از موارد به منظور غربالگری اختلال اوتیسم در کلینیک کودکان وجود دارد. سؤالات مختلفی در این چک لیست وجود داشته که توسط والدین تکمیل می‌شود. متخصص کودکان براساس پاسخ والدین می‌تواند احتمال وجود این اختلال را تشخیص دهد. این نکته بسیار مهم است که غربالگری با تشخیص بیماری متفاوت است. کودکانی که در غربالگری از نظر ASD مثبت بوده‌اند الزاماً مبتلا به این اختلال نیستند. همچنین پایش اولیه همیشه قادر به تشخیص ASD نیست.
تست‌های ژنتیکی و ارزیابی‌های بالینی
- تست‌های ژنتیکی و DNA
- ارزیابی‌های رفتاری
- تست‌های بصری و شنوایی به منظور تعیین مشکلات بینایی و شنیداری مرتبط با ASD
- پرسشنامه‌های رشد
تشخیص‌ها معمولاً توسط متخصصین انجام می‌شود. تیم تشخیص این بیماری می‌تواند شامل متخصص اطفال، کاردرمانگرها و یا آسیب‌شناس‌های زبانی و مکالمه‌ای باشند. (گفتاردرمانی)
اوتیسم چگونه درمان می‌شود؟
هیچ درمانی برای اختلال اوتیسم وجود ندارد، اگرچه تراپی‌ها و دیگر ملاحضات درمانی می‌تواند به افزایش کیفیت زندگی یا کاهش علائم بیماری کمک کند. بسیاری از درمان‌ها شامل موارد زیر است:
- رفتاردرمانی
- گفتاردرمانی
- کاردرمانی
- فیزیوتراپی
- بازی‌درمانی
ماساژ، لباس و ابزار خواب منظم و تکنیک‌های مدیتیشن نیز می‌تواند باعث القای اثرات ریلکس‌کنندگی شوند. اگرچه پاسخ به درمان متفاوت است.
درمان‌های فرعی اوتیسم
تحقیقات درمان‌های فرعی اوتیسم با الگوهای متفاوت بوده و برخی از این درمان‌ها می‌تواند خطرناک باشند. قبل از امیدواری به هرکدام از درمان‌های ذکر شده، والدین و کادر درمانی باید به طور کامل راجع به نوع درمان تحقیق کرده و از هزینه‌های درمانی و میزان اثربخشی آن آگاه باشند. درمان‌های فرعی به منظور درمان اوتیسم شامل موارد زیر است:
- دوزهای بالای ویتامین
- اکسیژن‌تراپی با فشار بالا
- ملاتونین به منظور درمان اختلالات خواب
آیا رژیم غذایی بر بیماری اوتیسم مؤثر است؟
هیچ رژیم غذایی خاصی مخصوص بیماران اوتیسمی وجود ندارد. اما برخی از محققان اوتیسم به روی جیره‌های خاص به منظور کاهش مشکلات رفتاری و افزایش کیفیت زندگی فرد مبتلا تحقیق کرده‌اند. اساس جیره فرد مبتلا به اوتیسم این است که فاقد هرگونه افزودنی‌های غیرطبیعی باشد. از این موارد می‌توان به نگهدارنده‌ها، رنگ‌ها و شیرین‌کننده‌ها اشاره نمود. رژیم فرد مبتلا به اوتیسم بیشتر بر غذای کامل تأیید دارد:
- میوه و سبزیجات کامل
- مرغ بدون چربی
- ماهی
- چربی‌های غیراشباع
- مصرف مقادیر زیاد آب
برخی از افراد اصرار بر مصرف رژیم فاقد گلوتن دارند. پروتئین گلوتن در گندم، جو و دیگر غلات یافت می‌شود. این محققان بر این باورند که گلوتن باعث ایجاد التهاب در بدن شده و بر روند بیماری اثر منفی می‌گذارد. اگرچه محققان در آزمایشات خود ارتباطی میان اوتیسم، گلوتن و پروتئین کازئین نیافته‌اند.
چگونه اوتیسم بر کودکان اثر می‌گذارد؟
کودکان با بیماری اوتیسم ممکن است مانند هم‌سن‌های خود رشد نکرده و یا علائمی از نبود مهارت‌های اجتماعی و مکالمه‌ای را نشان دهند. به عنوان مثال یک کودک دو ساله که به اوتیسم مبتلا نیست علاقه به بازی‌های شناختی (Make-believe) دارد و یا یک کودک 4 ساله که به اوتیسم مبتلا نیست به بازی کردن با هم‌سن‌های خود تمایل نشان می‌دهد. اما یک کودک مبتلا به اوتیسم در برقراری رابطه با هم‌سن‌های خود مشکل داشته و یا هیچ تمایلی به آن نشان نمی‌دهد.
کودکان مبتلا به اوتیسم همچنین می‌توانند درگیر رفتارهای تکراری بوده و یا دارای اختلالات خواب باشند. همچنین ممکن است تمایل به خوردن اشیا غیرخوراکی داشته باشند. همچنین ممکن است این کودکان تنها قادر به یادگیری و پیشرفت در یک ساختار مشخص و یا یک روتین ثابت باشند و در صورت تغییر شرایط محیطی آنان قادر به یادگیری و عملکرد نرمال نباشند. اگر کودک شما مبتلا به اوتیسم است باید در ارتباط نزدیک با معلم کودک خود باشید تا از موفقیت کودک خود در کلاس مطمئن شوید.
اوتیسم چگونه دخترها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
بیماری اوتیسم عموماً در پسربچه‌ها اتفاق می‌افتد. اگرچه این بدان معنی نیست که در دخترها این بیماری وجود ندارد. این بیماری در دخترها با پراکندگی 1 در 152 کودک دختر دیده می‌شود. باید توجه داشته باشید که این بیماری در دخترها با علائم متفاوتی بروز پیدا می‌کند.
اوتیسم و ورزش
در کودکان دارای اوتیسم ممکن است برخی فعالیت‌های ورزشی در کاهش ناامیدی و افزایش حال عمومی مؤثر باشند. هرگونه فعالیت بدنی که کودک شما از آن لذت ببرد مفید است. راه رفتن و یا بازی کردن کودک از فعالیت‌های مؤثر عنوان شده است. شنا کردن و بودن در آب هم فعالیت بدنی بوده و هم فعالیت‌های حسی را تقویت می‌کند. فعالیت‌های حسی با بازی کردن می‌تواند در افراد مبتلایی که در پردازش اطلاعات حسی دچار مشکل هستند مفید باشد.
بیماری اوتیسم چگونه بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
در خانواده‌هایی که کودکان دارای اوتیسم دارند نگرانی‌هایی در ارتباط با این بیماری در بزرگسالی این کودکان وجود دارد. جمعیت کمی از بزرگسالان دارای اوتیسم بدون کمک و به صورت مستقل قادر به ادامه زندگی هستند. اما بخش بزرگی نیازمند مداخلات پزشکی و روانی به منظور داشتن یک زندگی نرمال خواهند بود. تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری باعث می‌شود که فرد در بزرگسالی مشکلات کمتری داشته باشد و بتواند به صورت مستقل زندگی کند.
چرا آگاهی پیرامون بیماری اوتیسم مهم است؟
روز جهانی اوتیسم در ماه آپریل میلادی است. آگاهی پیرامون این بیماری بسیار مهم است زیرا افراد باید بدانند که این بیماری در اشخاص مختلف متفاوت است. درمان‌های خاص در برخی افراد باعث بهبود نسبی شده و در برخی بهبودی حاصل نخواهد نشد. آگاهی پیرامون بیماری اوتیسم باعث افزایش دانش برای بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا خواهد بود. همچنین آگاهی عمومی باعث برخورد مناسب افراد با مبتلایان به این اختلال خواهد شد و به جنبه‌های اجتماعی زندگی فرد کمک شایانی خواهد نمود.
تفاوت میان اوتیسم و بیش‌فعالی چیست؟
گاهی بیماری اوتیسم و بیش‌فعالی (ADHD) با یکدیگر اشتباه می‌شوند. اختلال ADHD در کودکان با بی‌قراری، عدم‌تمرکز و عدم‌توانایی در ثابت نگه داشتن تماس چشمی شناخته می‌شود. این علائم همچنین در برخی افراد دارای اوتیسم ممکن است دیده شود. برخلاف برخی از شباهت‌ها، ADHD یک اختلال طیفی در نظر گرفته نمی‌شود. یک تفاوت اصلی میان این دو آن است که افراد دارای ADHD برخلاف افراد مبتلا به اوتیسم مهارت‌های اجتماعی-ارتباطی دارند و مشکلی در برقراری ارتباط ندارند. اگرچه ممکن است کودک به هر دو بیماری ADHD و اوتیسم مبتلا باشد. بنابراین در صورتی که احساس می‌کنید کودک شما فعالیت بیش از حد دارد سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
اوتیسم مسری نیست، اما لبخند من مسری است!
بیماری اوتیسم فاقد درمان قطعی بوده و تنها درمان حمایتی دارد. درمان‌های حمایتی این بیماری می‌تواند طیف وسیعی از درمان دارویی تا گفتاردرمانی و درمان‌های مرتبط با مهارت‌های اجتماعی را در بربگیرد. تعامل مناسب با کودک و ایجاد شرایط محیطی مساعد بهترین راه زندگی با فرد دارای اوتیسم است. حتماً در نظر داشته باشید که کودک خود را تحت نظر پزشک نگه داشته و به صورت معین تحت نظر مراکز مشخص پایش کنید. رژیم غذایی و فعالیت بدنی مناسب نیز قادر به افزایش کیفیت زندگی کودک شما است. بنابراین از استایل زندگی مناسب کودک خود مطمئن شوید.
